Κενούτ΄ η Αλεξάνδρεια κ΄ οι δρόμοι οι πυκνοί της.
Το ευτυχές Σαμ ελ Νεσίμ να εορτάση θέλει
ο αγαθός Αιγύπτιος και γίνεται σκηνίτης […]
Κ.ΚΑΒΑΦΗΣ
Το Σαμ ελ Νεσίμ είναι μια εθνική αιγυπτιακή εορτή που σηματοδοτεί τ΄ αρχίνημα της Άνοιξης και συμπίπτει με τη χριστιανική Δευτέρα του Πάσχα, μια εορτή που οι ρίζες της φθάνουν στην αρχαιότητα, τότε που εορταζόταν η "Shemu", η μέρα της δημιουργίας, που χρονικά τοποθετούταν στην περίοδο της συγκομιδής. Αργότερα, κατά τον 1ο αι. μ.Χ., αναφορές θέλουν τους Αιγυπτίους εκείνη την ημέρα να προσφέρουν στις διάφορες θεότητες τους παστά ψάρια, μαρούλια και κρεμμύδια, ημέρα που μετά τον εκχριστιανισμό της χώρας τελικά συνδέθηκε με το Πάσχα
Σήμερα, την ημέρα αυτή, στο μεγάλο πανηγύρι της Άνοιξης, οι Αιγύπτιοι κατακλύζουν τις όχθες του Νείλου, τα πάρκα και γενικότερα την εξοχή, ενώ παραδοσιακά καταναλώνουν "φυσίχες" (αποξηραμένα ψάρια), μαρούλια, κρεμμύδια, λούπινα και χρωματιστά αυγά, συνδέοντας κατά κάποιον τρόπο το απώτατο χθες με το τώρα.
Σχετικά, η αλεξανδρινή εφημερίδα "Ημερήσια Νέα" έγραφε στα 1873 : "Είναι γνωστόν ότι πας Αιγύπτιος οιασδήποτε θρησκείας ή εθνικότητος οφείλει, κατά το εξ΄ αμνημονεύτων χρόνων επικρατήσαν έθιμον, να διέλθη εν τη εξοχή ολόκληρον την ημέραν του Σιαμ ελ Νεσίμ. Η εορτή αύτη έχει την καταγωγήν από των Κοπτών, παρ΄ ων την παρεδέχθησαν και οι Αιγύπτιοι. Την παραμονήν του Σιαμ ελ Νεσίμ θέτουσι κρόμμυα υπό τα προσκεφάλαια των οι πανηγυρισταί και την επαύριον άμα τη πρωΐα φροντίζουσι πρωτίστως να οσφρανθώσι την ισχυράν των κρομμύων οσμήν. Δοξάζουσιν, ότι η οσμή αύτη έχει την ιδιότητα του προφυλάττειν αυτούς, εν καιρώ του θέρους, από παντός μιάσματος και από πάσης φθοροποιάς και δυσώδους αναθυμιάσεως".
Ως προς τον ίδιο τον εορτασμό της μέρας, χαρακτηριστικά είναι τα γραφόμενα της εφημερίδας της Αλεξάνδρειας "Μεταρρύθμισις" του 1895 : "Ευτυχώς η χθεσινή ημέρα μας απεζημίωσε πληρέστατα και η διεθνής εορτή του Σαμ ελ Νεσίμ ουδέποτε άλλοτε εωρτάσθη μετά τοσαύτης ζωηρότητος και φαιδρότητος. Γλυκυτάτη εαρινή ημέρα, την οποίαν σπανίως απαντά τις και υπό τον Αττικόν ουρανόν. Η ζεφυρίτις αύρα ηδέως πνέουσα συνεκέρα […] των ηλιακών ακτίνων, ανέπνεε δε τις εν τη εξοχή το άρωμα της σπαργώσης και περικαλλούς φύσεως μετ΄ αρρήτου ευφροσύνης. Η έξοδος ήτο γενική από πρωΐας. Κατάμεστοι οι σιδηροδρομικαί αμαξοστοιχίαι μετέφερον διαρκώς οικογενείας και ευθύμους ομίλους εις τα διάφορα εξοχικά μέρη της πόλεως εις το Ράμλι, εις το Μεξ, εις το Σίδη Γκάμπερ, ενώ πολλοί προετίμησαν την δια λέμβων εκδρομήν εις την μαγικήν του Ρας ελ Τιν ακτήν, άλλοι δε τους παρανείλιους κήπους. Υπό τα φυλλώματα των δένδρων, εν μέσω χλοερών αγρών, εν μέσω ευωδών κήπων, παρετίθετο φαιδρόν το γεύμα καταρδευόμενον δι΄ αφθόνου οίνου, άσματα δ΄ αντηχούσαν πανταχού και φαιδροί κώμοι και προς την χαράν της φύσεως ημιλλάτο η ευθυμία των εορταζόντων. Προς το εσπέρας ο συνωστισμός του επιστρέφοντος πλήθους εις τους διαφόρους σταθμούς ήτο πρωτοφανής, θαύμα δε είναι πως δεν συνέβησαν δυστυχήματα. Αγών δεινός συνεκροτείτο προς κατάληψιν θέσεων, στένουσαι δε υπό το ανθρώπινον βάρος αφικνούντο βραδέως αι αμαξοστιχίαι εις τον σταθμόν της Αλεξανδρείας. Εν γένει, η χθεσινή εορτή του Σαμ ελ Νεσίμ εωρτάσθη μετά πρωτοφανούς ζωηρότητος".
Και οι Αιγυπτιώτες Έλληνες, κοντά στο φίλο αιγυπτιακό λαό, να γιορτάζουν σ΄ ένα μικτό εθιμικό πανηγύρι σ΄ όλα εκείνα τα μέρη της Νειλοχώρας που η θεία πρόνοια του έταξε να ζουν…
Έτσι, το 1959 διαβάζουμε για το ελληνικό γιορτάσι στη Μανσούρα : "Η Κοινότης Μανσούρας έχει καθιερώσει τον εορτασμό του Σαμ ελ Νεσίμ από τριακονταετία προς αντιμετώπισιν των εξόδων των παιδικών εξοχών. Αλλ΄ αν αυτός είναι ο κύριος σκοπός δια τον οποίον καταβάλλεται μεγάλος κόπος προς πληρεστέραν επιτυχίαν, ο εορτασμός αυτός έχει γίνει ανάγκη δια τους ομογενείς της Μανσούρας και τον πέριξ Παροικιών Μεχάλλας, Τάντας, Ζίφτας, Μιτ Γαμρ, Ζαγαζίκ και Φακούς. Όλοι με ανυπομονησίαν αναμένουν την διοργάνωσιν της εορτής αυτής δια να απολαύσουν μιας Ελληνικής συγκεντρώσεως εις το ύπαιθρον.
Διοργανούμενος εντός του εκτεταμένου κήπου των Εκπαιδευτηρίων (Σερεμέτιος Κήπος), ο εορτασμός αυτός έχει γίνει θεσμός δια την Παροικίαν. Μικροί και Μεγάλοι αναμένουν την ημέραν αυτήν να ευρεθούν εις την εξοχήν εν μέσω ελληνοπρεπούς περιβάλλοντος. Εφέτος καταβάλλεται προσπάθεια όπως και ο πλέον δύσκολος ευρεθή ικανοποιημένος. Αρίστη ορχήστρα θα παιανίζη από τας μεσημβρινάς ώρας και εκλεκτή Τζαζ Μπαντ δια χορούς Ελληνικούς και Ευρωπαϊκούς θα παίζη αργά την νύκτα μέχρι των πρωϊνών ωρών. Ούτω, εάν κατ΄ έτος η εορτή αυτή αφήνει αίσθημα ικανοποιήσεως δια τον σκοπόν που διοργανώνεται, εφέτος η επιτυχία είναι περισσότερον εξησφαλισμένη προς μεγάλην χαράν των παιδιών που θα επωφεληθούν κατά την θερινήν εκδρομή των". Και μερικά χρόνια αργότερα, το 1965, ανακοινώνεται πως στη Μίνια : "Την Δευτέρα του Πάσχα ήτοι το Σαμ ελ Νεσίμ (εορτή της φύσεως) ο Ελληνικός Σύλλογος Μίνιας θα παραμείνη ανοικτός όλην την ημέρα δι΄ όσους από τους παροίκους Μινίας και περιχώρων θέλουσι διέλθει το Σαμ ελ Νεσίμ σ΄ ένα ευχάριστο περιβάλλον και υπό τους ήχους του γραμμοφώνου μας".
Οι μυρωδιές της Άνοιξης και της εξοχής κλεισμένες σ΄ ένα μπουκάλι βρετανικού αρώματος σε διαφήμιση του 1911
Νίκος Νικηταρίδης
Μελετητής - Συγγραφέας - Αρθρογράφος - Ποιητής
πηγή: hephaestuswien.com
