Την εποχή αυτή βρίσκουμε τις απαρχές του Εράνου του Τριανταφυλλακίου της Μεγάλης Παρασκευής, δηλαδή το χάρτινο "τριαντάφυλλο" που το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής οι γυναίκες της παροικίας καρφίτσωναν στο πέτο των ομογενών, ως αντίδωρο για την προσφορά τους στον έρανο αγάπης. Συγκεκριμένα, με πρωτοστάτη τον Κ. Κορομηλή, οι κυρίες της Φιλοπτώχου στη Γενική Συνέλευση της 11/10/1912 σύστησαν μία Επιτροπή για τη διεξαγωγή του "Εράνου του Μικρού Τριανταφυλλακίου" υπέρ της Επιτροπής Περιθάλψεως των Οικογενειών των Εφέδρων.
Το 1920 η Επιτροπή ανασχηματίστηκε "εκ προσώπων αμφοτέρων των πολιτικών μερίδων", ενώ το 1924 ο έρανος άλλαξε σκοπό και το προϊόν του διατίθετο στο κοινοτικό Γηροκομείο. Χαρακτηριστικά το 1926 ο έρανος απέφερε 482 λίρες, το 1927 417 και το 1928 488. Ας σημειωθεί πως μια χρονιά συμμετείχε στον έρανο με το κουτί στο χέρι και η ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη. Στα 1922 στο σχετικό έρανο στον Ευαγγελισμό συμμετείχαν οι κυρίες : Μπενάκη, Κανάβα, Τσάμη, Ζαφειροπούλου, Τσότσου, Ραδοπούλου, Κωμανού, Καρτούλη, Παρασκευά, Λάσκαρη, Βαλασσοπούλου, Φραγκιάδη, Αναστασιάδη, Μελισσινού, Ροδοκανάκη, Αντωνοπούλου, Αρκουδάρη, Σαράντη, Χρηστομάνου, Κομπλέτ, Αντωνιάδη, Μπερεκέτη, Ρίνη, Βασδέκη, Λεωτσάκου, Χρυσοβέργη, Ροκά, Μπέτση, Βερεκέτη και Λύτσικα.
Το Αντωνιάδειο Γηροκομείο Αλεξανδρείας, που ιδρύθηκε με δωρεές διαφόρων ομογενών και κυρίως του Μ. Σαλβάγου που προσέφερε 6.200 λίρες, βρισκόταν στη Χάντρα, σε ωραίο κτίριο που ανήκε στην Κοινότητα και άρχισε να λειτουργεί στις 29/6/1925. Το όνομα του το πήρε από τον Αντ. Αντωνιάδη που δώρισε τους περίφημους κήπους του στη Δημαρχία Αλεξανδρείας και που δικαστικός κηδεμόνας της διαθήκης του για φιλανθρωπίες, απ΄ όπου και τα χρήματα για το Γηροκομείο, ήταν ο Μ. Σαλβάγος. Η δε αδελφή του Αντωνιάδη, Ευτέρπη Kingsbury, προσέφερε 1.700 λίρες, οι κληρονόμοι Αντωνιάδη 150 λίρες και λοιποί δωρητές 1.000 λίρες.
Όπως είδαμε, από το 1924 καθιερώθηκε υπέρ του πλέον να γίνεται ο λαϊκός έρανος στις εκκλησίες κατά τη Μεγάλη Παρασκευή με το λεγόμενο "Τριανταφυλλάκι", ένα ψεύτικο δηλαδή μικρό λευκό τριαντάφυλλο που βάζανε οι ερανίστριες κυρίες της παροικίας στο πέτο όσων προσέφεραν χρήματα στον εν λόγω έρανο.
Μεταφερόμενοι στις 8/4/1939, ας διαβάσουμε τι έγραφε σχετικά ένα χαρακτηριστικό άρθρο του αλεξανδρινού "Ταχυδρόμου", με ανάλαφρο έως περιπαικτικό θα λέγαμε χαρακτήρα, κι ας ταξιδέψει ο νους σ΄ ένα αιγυπτιώτικο χθες γεμάτο αγάπη και στοργή για το συνάνθρωπο :
"Το "Τριανταφυλλάκι" ! Όλα ίδια σαν και πέρυσιν. Ίδια ώρα ξεκίνημα απ΄ το γραφείο. Ίδιο αυτοκίνητο για την περιοδεία. Ίδια πρόσωπα της συνοδείας. Ίδια πορεία. Ίδιες ερανίστριες. Και μόνο ίδια πράγματα δεν επιτρέπεται να γραφούν. Εκείνη την ημέρα οι δημοσιογράφοι γίνονται συλλέκται άλατος πνευματικού. Βρουν δεν βρουν, πρέπει να γεμίσουν τις στήλες τους εξυπνάδες. Άρον, άρον, σταύρωσον αυτούς…
Εν αρχή ην η αγία της ημέρας : Η Αγία Παρασκευή. Από μακριά γίνεται ορμητικός ακροβολισμός από την Δίδα Μιχαήλου, η οποία παραπονείται : "Κεσσάτια φέτος".
Για να επιβληθούμε με τον όγκο μας, βάζουμε πρώτον διοπτροφόρον συνοδόν, ο οποίος προχωρεί προπορευομένης της κοιλίας του και δέχεται πυρ ομαδόν αγογγύστως. Μας υποδέχονται πρώτοι φιλοφρονέστατα οι κ.κ. Κασελάς και Χριστοφίδης, και μας προσφέρουν ωραιότατα άνθη. Η Δεσποινίς Σκορδίδη εισπράττει συνεχώς και κάποιος επωφελείται δια να καλαμπουρίση : "Σκόρδα, να μη βασκαθήτε…".
Μέσα στον περίβολον νέα έφοδος με άνθη του Επιταφίου. Η Δνις Ζιζάνη δεν αφήνει άνθρωπο για άνθρωπο που να μη φορολογήση. Και το φρέσκο αεράκι εφύσηξε : "Ζιζάνη παιδί μου είσαι συ ή… ζιζάνιον".
Αλλά ω δυστυχία μας, υπήρχε και συνέχεια : "Δεν είναι ζιζάνιον. Είναι : ζιζαν - ίον…
Που να σταθούμε περισσότερο. Δρόμο γρήγορα. Ο φόβος γαρ περί πνευμονίας μέγας…
Εις τον Προφήτην Ηλίαν, γραμμή Μαζινώ : Κα Γιαννακάκη, Κα Παπαδούρη, Δνίδες Κοντομίχαλου, Γιανναράκη και Φουντουλάκη, η οποία σπεύδει να κάνη την γραμματολογική παρατήρηση: "Όλα τα εις άκη είναι εδώ…".
"Ε, να ρίξουμε και γροσάκι, για να γίνει κομπλέ", επωφελείται ένας συνάδελφος και γλυτώνει ρίχνοντας έτσι την ταρίφα του με πόζα.
Εις το παγκάρι οι δικηγόροι Καπελούζος και Συρίχας.
"Μπα, κάνουμε κι αυτές τις δουλειές…"
"Μάθε τέχνη κι ας τηνε…".
Ο κ. Παπαδούρης προθυμοποιείται να μας προσφέρη καφέ, ο οποίος έχει κόκκαλα και δεν… έβρασε, έως το τέλος.
Και μία έκπληξις : Αντικρύσαμε τον κ. Παρσένην με διόπτρας και όχι με το ιστορικόν μονόκλ. Και μόνον τότε θυμηθήκαμε κάτι που μας είχαν πη πέρσυ, ότι δηλαδή ο κ. Παπαδούρης… του έβαλε τα γυαλιά. Ώστε ήταν αλήθεια!
Να και η Δεσποινίς Πίτσα Χριστοφίδου, η οποία πέρισυ ήργησε και έμεινε έξω από τη φωτογραφία. Εφέτος… ξημερώθηκε στον Προφήτη Ηλία περιμένουσα τον φωτογράφον…
Εις τον Άγιον Στέφανον ισπανικόν μέτωπον:
"Εδώ για το Γηροκομείο".
"Σε μας είναι τα ορφανά".
"Όχι, σε μας"…
Στην ώρα εμφανίζεται ένα γεροντάκι με μίαν ομπρέλλα. Κάποιος επωφελείται του πολεμικού συναγερμού για να παίξη ρόλο διαιτητού σείοντας θριαμβευτικά την ομπρέλλα:
"Ειρήνη βρε κορίτσια, εδώ ο Τσάμπερλαιν…".
Από το βάθος του ναού βγαίνει ο Δικαστής των Μικτών κ. Σαρσέντης και δέχεται μια μεγάλη επίθεση : Δνίδες Ζ. Ματσάκη, Βεριδάκη, Καϊλή. Ο κ. Σαρσέντης διαμαρτύρεται:
"Μα, με καταδικάσατε όταν έμπαινα…".
"Τώρα γίνεται αναθεώρησις της δίκης…".
Να και η Κα Κότσικα. Προχωρεί προς τις σκάλες σιγά-σιγά. Μια μικρούλα κάνει να την πλησιάση. Ο συνοδός της την απομακρύνει, μα και η Κα Κότσικα το αντιλαμβάνεται:
"Αφήστε το".
Η μικρούλα έρχεται κοντά της κατακόκκινη απ΄ την ντροπή και της προσφέρει ένα τριαντάφυλλο… Ωραία, συγκινητική σκηνή… "Άφετε τα παιδία ελθείν προς με…".
Ο Υποπρόξενος Αλ. Μάτσας δέχεται "ευχάριστη επίθεση" από τις διδες Κουρουσίδου και Νομικού (1939)
Και ένας διάλογος :
"Μα εσείς", της λέμε, "επιτίθεσθε στον κόσμο σαν να πρόκειται περί εχθρών".
"Τι λέτε καλέ ; Εμείς είμεθα φίλες με όλους. Βλέπετε και ο ιερεύς μας είναι… Πάμφιλος".
Εις τους Ταξιάρχας μυρίζει… μπαρούτι. Πρώτη η Κα Καζούλλη δεν αφήνει ούτε πουλί πετάμενο να περάση. Η Κα Χαριτάτου εννοεί να μας ξεπαραδιάση και η Κα Στ. Κουμίδη προτείνει σιωπηλή το κουτί του εράνου και αν μπορείτε μην δίδετε…
Εις το παγκάρι των κεριών, ο Πρόεδρος κ. Πρόκος επιβλέπει την κίνηση:
"Πως τα πάτε ;".
"Α, δεν λέγω. Το θεωρώ γρουσουζιά…".
Αναζητούμε τον ταμία κ. Κοκκιναρά. Είναι η στιγμή της αλλαγής "βάρδειας" και τον έχει περικυκλώσει ο κοριτσόκοσμος : Δνίδες Γεωργούδη, Βαφειάδου, Κουκουλομάτη, Χατζαντώνη…
"Τέτοια πολιορκία", λέγει κάποιος, "θα την ζήλευα κι εγώ".
Η τρομερωτέρα ανάμνησις από την χθεσινήν περιοδείαν μας είναι ασφαλώς η της διαβάσεως μας από τα… Στενά των Ταξιαρχών, όπου ομολογουμένως είδαμε τα… στενά. Βλέπετε, το κακό είναι ότι ο ναός των Ταξιαρχών έχει μία μόνο είσοδο και πολλάς ερανιστρίας. Και μπαίνουν δέκα-δέκα στη γραμμή. Πως να περάση κανείς απ΄ εκεί;
Αντί άλλης περιγραφής, παραθέτουμε μία χαρακτηριστική σκηνή, μεταξύ ημών και των ερανιστριών:
"Και του χρόνου".
"Μερσί…". (ντουκ, πάει μισό φράγκο).
"Καλή Ανάσταση". (ντουκ, δεύτερο μισό φράγκο).
"Υπέρ του Γηροκομείου".
"Ευχαρίστως". (ντουκ, πάει ένα δίγροσο).
"Βοήθεια σας".
"Μερσί". (ντουκ, αχ αυτό ήταν σελίνι, γιατί τελείωσαν τα ψιλά)
"Για τους γέρους μας".
"………..".
"Καλό Πάσχα".
"………..".
Τι να πη κανείς ! Ας μη μιλήσωμεν. Τα χέρια μας είχαν παραλύσει…
Άγιος Νικόλαος : Εδώ τα πράγματα είναι σοβαρά. Την επίθεση την διευθύνει αντιπρόσωπος των ανδρών, ο κ. Κ.Δ. Μαργελής. Έχει παρατάξει τον στρατό του και κάνει θραύση : Δνίδες Κωνσταντινίδη, Κασιμάτη, Μαργελή.
Ο καφές, που είναι έθιμο να προσφέρεται, εφέτος αντικατεστάθη από καραμέλες. Η κίνησις είναι μικρή, αλλά οι ερανίστριες μελίσσι : Δίδες Κοντάνη, Αδά, Γιαγκούση, Ματσάκη, Κουλέπη. Κίνδυνος-θάνατος. Σε ξεπουπουλιάζουν ζωντανό. Ο κ. Τσικνόπουλος συνηγορεί:
"Αν δεν ρίξετε σεις, ποιος άλλος ;".
Πάει δηλαδή να μας κόψη με το φιλότιμο…
Πριν φθάσουμε στο Κανισκέρειο, στοιχηματίζουμε ότι θα μας υποδεχθή ο κ. Κανδιώτης. Μόλις αποβιβαζόμαστε, πάμε να χάσουμε το στοίχημα, αλλά την τελευταία στιγμή τον ανακαλύπτουμε μέσα στη παράγκα του θυρωρού. Πω, πω, μειδίαμα είναι αυτό ή ζαχαροκάνδιο…
Η Δνις Κασιμάτη μας παραπονείται για τις εισπράξεις, αλλά επεμβαίνουν οι κ.κ. Τράμπας και Στ. Κουμίδης να την καθησυχάσουν :
"Πίσω έχει η αχλάδα το κοτσάνι…".
Εις τα στενά του Αγίου Σάββα : Να κατέβουμε από το αυτοκίνητο ; Κάθε μέτρο και ερανίστρια. Αποφασίζουμε να περάσουμε αβρόχοις ποσίν. Ο κ. Κωναπής παραπονείται :
"Α όχι, δεν πάει έτσι…".
"Ε, χρειάζονται και οι "ζαβουλιές…".
Επί τέλους ! Τόμπολα ! Εις τον Ευαγγελισμόν : Πρώτη πόρτα δεξιά η Δνις Μπενάκη έχει κηρύξει απόλυτη δικτατορία. Μικροί-μεγάλοι, όλοι φορολογούνται ανηλεώς. Μια στιγμή κάποιος κύριος προσπαθεί να διασπάση τη ζώνη. Η Δνις Μπενάκη επεμβαίνει, κινώντας το καλαθάκι της:
"Αφήστε τον, αφήστε τον…".
Μόλις την αντικρύζει έτοιμη να επιτεθή, τρέπεται εις φυγήν…
Εις την κεντρικήν πόρτα τας επιχειρήσεις τας διευθύνει με πολλή τέχνη η Κα Βερνάρδου. Η Δνις Καραμηνά παραπονείται:
"Δεν έρχονται από την κυρία είσοδο".
"Είναι η εποχή των πλαγίων μέσων".
Κάποιον επί τέλους συλλαμβάνει η Δνις Αναστασιάδου, ο οποίος ψάχνει το πορτοφόλι του να βρη ένα ωρισμένο νόμισμα. Ασφαλώς κάποιο κάλπικο γυρεύει. Επεμβαίνει η Δνις Ριζοπούλου και τον προκαλεί να ρίξει στο καλαθάκι της. Το κάλπικο από ντροπή αντικαθίσταται…
Εις το άκρον αριστερόν αγωνίζονται με πείσμα οι Δνίδες Ζαρίφη και Κουρουσίδου, με αρχηγόν την Καν Ροδοκανάκη. Στην ώρα εμφανίζεται ο υποπρόξενος κ. Μάτσας, η Δνις Νομικού τον σταματά, αι συνάδελφοι της του επιτίθενται και ακούεται μουρμουρίζων:
"Παιδί μου, εδώ είναι ωργανωμένη επίθεσις…".
Αργά το βράδυ εγένετο η καταμέτρησις των εισπράξεων των διαφόρων ναών. Εντός των κυτίων ευρέθησαν τα συνήθη, ως κατ΄ έτος, νομίσματα των διαφόρων εθνικοτήτων, ως και ένα κλειδί, το οποίον είχε ρίξει ένα μικρό παιδί, προσήλθε δε η μητέρα και το παρέλαβε παραπονούμενη ότι είχαν μείνει όλη τη μέρα έξω απ΄ το σπίτι.
Τα αποτελέσματα έχουν ως εξής :
Ευαγγελισμός : 1939 : 10,717,2 / 1938 : 11,989,1
Αγ. Σάββας : 1939 : 6,595,5 / 1938 : 7,393,8
Αγ. Νικόλαος : 1939 : 790,1 / 1938 : 748,8
Πρ. Ηλίας : 1939 : 2,141,5 / 1938 : 2,010,1
Αγ. Στέφανος : 1939 : 734 / 1938 : 681
Αγ. Παρασκευή : 1939 : 464 / 1938: 392
Ταξιάρχαι : 1939 : 2,730 / 1938 : 2,442
Κανισκέρειον : 1939 : 2,397,4 / 1938 : 2,442
Το όλον : 1939 : 26,569,7 / 1938 : 28,976".
Ας σημειωθεί πως αργότερα, ο Έρανος του Τριανταφυλλακίου διεξαγόταν τη Μεγάλη Παρασκευή και σε άλλες ελληνικές παροικίες της Αιγύπτου, όπως αυτές του Καΐρου, του Σουέζ και της Μίνιας.
πηγή: hephaestuswien.com
Νίκος Νικηταρίδης
Μελετητής - Συγγραφέας - Αρθρογράφος - Ποιητής