ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ :
giweather joomla module
Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024 - 3:00:28μ.μ.
15
Ιουλίου

Σπουδαίες Ελληνίστριες "Λιέσα Ουκραήνκα, Αρνίμ Φον Μπετίνα, Μαριάνα Μακ Ντόναλντ" του Γιώργου Σταυράκη

Κατηγορία Πεζογραφία

Σπουδαίες Ελληνίστριες - Ουκραήνκα Λιέσα(1871-1919)


Η Λιέσα γεννήθηκε στην Ρωσία. Ο πατέρας της ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος κι η μητέρα της συγγραφέας.

Η Λιέσα ήταν μια φιλάσθενη ποιήτρια, έπαθε φυματίωση και ταξίδεψε στην Ευρώπη για θεραπεία. Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τα Ελληνικά Γράμματα. Έμαθε αρχαία ελληνικά και μελέτησε τους Έλληνες κλασικούς. Έγραψε έργα που τα περισσότερα είναι εμπνευσμένα από την πατρίδα μας και επικρατεί σ΄αυτά η ιδέα της ελευθερίας.
Εκδίδει διάφορα έργα όπως τα «όργια», την Τραγωδία της «Κασσάνδρας». Το ποίημα « Ο Τιτάνας Προμηθέας», είναι πολύ ωραίο και δίνει σ’ αυτό πολύ ζωντάνια την εικόνα του ανθρώπου που αγωνίζεται για την ελευθερία.


ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ

 

Κυνηγήτρα θεά, Αργυρότοξη
Βοηθός μας γενού
Ώ εσύ, των παρθένων η σκέπη.

 

(πέφτει στα γόνατα κι απλώνει μ’ απόγνωση τα χέρια κατά το άγαλμα της θεάς)

 

Τρανή θεά, συγχώραμε,
Που μόνο τα χείλη μου προσφέρω
Την ικεσία αυτή την ταπεινή,
Που δεν την νοιώθω στην καρδιά μου.

 

(σηκώνεται, ξεμακραίνει από το βωμό και κοιτάζει κατά τη θάλασσα).

 

Μέσ’ στην ψυχή μου εμένα πια δεν μένει
άλλο από σε, πατρίδα αγαπημένη,
μοναδική μου. Κάθε τι που δίνει
χαρά στην πρόσκαιρη ζωή τ’ ανθρώπου,
αγάπη, νιότη, σπιτικό, έχει μείνει
κοντά σου Ελλάδα μου, πατρίδα,
στοργή και δόξα τα κρατάς εσύ
πέρα απ’ τις θάλασσες και μένω μοναχή
στην ξένη γη, σαν μια σκιά λησμονημένη,
που στα λιβάδια του άδη αργοδιαβαίνει
άδεια σκιά, χλωμή και θλιβερή…

… «Ώ Μοίρα, Μοίρα νάναι τάχα ωραίο
Συ, που με δέος σ’ ατενίζουν κι οι θεοί.,
Σαν τα μυρμήγκια τους θνητούς να παίζεις;
Ανίκητη, ανελέητη, τρομερή,
τον άνισο αγώνα σου παράτα,
περίφανη ψυχή, καρδιά που αιμάσσεις!
Θνητοί πώς να τα βάλουν με τους θεούς,
να μετρηθούν με νεφελοσυνάχτες
π’ αστράφτουν και βροντούν τους ουρανούς;
Παιδιά της γης εμείς… Και ποιος μας έπλασε;
Ψυχή κι άγια φωτιά ποιός έχει βάλει
στην λάσπη του κορμιού μου; Ώ, τη σπίθα
πως την ξεχνώ, που πήρες Προμηθέα
απ’ τους ζηλότυπους θεούς του Ολύμπου
για μας αιώνια πια κληρονομιά!
Μέσ’ στην ψυχή μου αισθάνομαι ανυπόταχτη
την φλόγα της που με καίει σαν πυρκαγιά.
Αυτή στα μάτια της παιδούλας στέγνωσε
το δάκρυ, όταν με πήγαιναν σφαχτάρι
στης φοίβης το βωμό, για σένα Ελλάδα μου
τιμή για νάχεις πάντα και καμάρι.
Κι εσείς Ελληνοπούλες, που με δάκρυα
Την Ιφιγένεια τότε προβαδίσατε
στον δοξασμένο θάνατο, δεν κλαίτε
τώρα την ηρωίδα σας που ανώφελα
στην έρμη ξενιτιά σιγοπεθαίνει;

Η Λιέσα Ουκραήνκα ήταν τόσο δυνατή στην πέννα κι είχε τόσο παλμό μέσα της, που την αποκαλούσαν κόρη του Προμηθέα.
 


Αρνίμ Φον Μπετίνα (1785-1859)

 

Η πιο συμπαθής και πιο ρομαντική μορφή ανάμεσα στις Γερμανίδες φίλες μας είναι η Μπετίνα φον Άρνίμ το αγαπημένο παιδί του Γκαίτε όπως ο ίδιος την αποκαλούσε. Η Μπετίνα γεννήθηκε στην Φραγκφούρτη από πατέρα Ιταλό και μητέρα Γαλλίδα η οποία σε ηλικία 16 ετών ερωτεύτηκε τον Γκαίτε. Η Μπετίνα ορφάνεψε πολύ μικρή όπου την έκλεισαν σε μοναστήρι. Μετά την έπαιρναν στο σπίτι τους κατά διαστήματα συγγενείς στην Βιέννη, στην Βοημία και αλλού. Αυτού του είδους η ζωή την έκανε μελαγχολική και ευαίσθητη.


Το καλοκαίρι του 1806 ψάχνοντας κάτι παλιά οικογενειακά χαρτιά βρήκε κάτι γράμματα του Γκαίτε προς την γιαγιά της, στα οποία ο ποιητής εξομολογείτο τον φλογερό έρωτα του για την κόρη της Μαξιμιλιανή, δηλαδή την μητέρα της Μπετίνας.


Η Μπετίνα ρομαντική και φαντασιόπληκτη, φαντάζεται ότι είναι καρπός αυτού του έρωτα κι αρχίζει να ενδιαφέρεται για τον Γκαίτε. Τα λέει στην μητέρα του που μένει στην Φραγκφούρτη κι εκείνη την περιβάλει με στοργή.


Ύστερα από λίγους μήνες επειδή η τρομοκρατία των Ναπολεόντειων πολέμων είχε κάνει επικίνδυνα τα ταξίδια στην Γερμανία, η Μπετίνα ντύνεται αντρικά και έρχεται στην Βαϊμάρη για νε επισκεφτεί τον Γκαίτε συστημένη από έναν οικογενειακό φίλο ως κόρη και εγγονή αγαπημένων νεκρών φίλων. Η στιγμή της συνάντησης είναι ιστορική. Η Μπετίνα κουρασμένη και μεταμφιεσμένη αποκοιμιέται στα γόνατα του ποιητή. Εκείνος εκστατικός και συγκινημένος πιστεύει ότι ξαναζεί παλιές συγκινήσεις. Η γυναίκα του Χριστίνα ανοίγοντας την πόρτα βλέπει την σκηνή και απομακρύνεται. Ο Γκαίτε, έτσι κοιμισμένη όπως ήταν, της φορεί ένα δαχτυλίδι που γι’ αυτήν μετά θα ήταν το σύμβολο ενός αρραβώνα. Η συγκίνηση της Μπετίνας είναι μεγάλη. Ύστερα από λίγο γυρίζει στην Φραγκφούρτη και γίνεται αχώριστη φίλη και σύντροφος της μητέρας του Γκαίτε. Αλληλογραφεί με τον ποιητή. Τον ερωτεύεται. Εκείνος το αντιλαμβάνεται και για να την απομακρύνει σταματά την αλληλογραφία.


Τον Νοέμβρη του 1807 η Μπετίνα πάει στη Βαϊμάρη, όχι μόνη, αλλά με την αδελφή της Κλήμη Μπρεντάνο και τον φίλο του Άχιμ φον Άρνιμ που έμελλε αργότερα να γίνει σύζυγος της. Ο Γκαίτε στο ημερολόγιό του σημειώνει ως εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα την συντροφιά αυτή της 4-10 Νοεμβρίου.


Το Μάη του 1810 η Μπετίνα συναντά στην Βιέννη τον Μπετόβεν. Θρυλική συνάντηση. Η Μπετίνα ακούει μια σονάτα του και ενθουσιάζεται, θέλει να τον γνωρίσει, αλλά είναι δύσκολο, ο συνθέτης είναι απρόσιτος. Πάει απρόσκλητη στο σπίτι του, μπαίνει μέσα χωρίς να χτυπήσει και την ώρα που έπαιζε καθισμένος στο πιάνο του λέει στ’ αυτί «ονομάζομαι Μπρεντάνο». Ο Μπετόβεν αγριεμένος γυρίζει προς το μέρος της, μόλις βλέπει όμως το νεανικό πρόσωπό της τρομαγμένο, ημερώνει και γίνονται αχώριστοι φίλοι.

 

Την επόμενη χρονιά με πολλούς δισταγμούς παντρεύτηκε τον Άχιμ φον Άρνίμ. Τον Αύγουστο του 1811 έρχεται μαζί με τον άντρα της στην Βαϊμάρη αλλά η γυναίκα του Γκαίτε δημιουργεί ζήλιες και γίνεται αφορμή να ψυχρανθεί ο Γκαίτε με την Μπετίνα. Έκτοτε τον ποιητή επισκέπτεται μόνο ο άντρας της. Ας σημειωθεί ότι κάθε επίσκεψη της Μπετίνας, ο Γκαίτε την σημείωνε στο ημερολόγιό του. Ο Γκαίτε συγκινημένος απ’ την αφοσίωση της μικρής του φίλης που είχε παραγκωνίσει και γιατί εκείνη είχε επιδοθεί στην ανέργεση ανδριάντα του ποιητή στην Φραγκφούρτη, της έγραψε τον Ιούλιο του 1824 κι εκείνη για απάντηση την επισκέπτεται. Τον Αύγουστο του 1830 θα ξανάρθει μα δεν θα την δεχτεί. Αλλά στις 10-3-1832 δηλαδή 12 μέρες πριν τον θάνατό του ο Γκαίτε δέχεται τον γιό της Σιγμούδο 18 ετών με ένα σημείωμά της που έγραφε «Φίλησε με μια φορά ακόμη σ’ αυτό το παιδί». Είναι γνωστό ότι οι τελευταίοι στίχοι του ποιητή είναι αυτοί που γράφτηκαν στο λεύκωμα του Σιγμούνδου.


Από το 1824-1830 διάστημα καλών και φιλικών σχέσεων ένα γράμμα της Μπετίνας προς τον Γκαίτε δείχνει φιλελληνικά αισθήματα. Το έγραψε τον Ιούνιο του 1825 και δόθηκε σαν συστατικό του Κων. Σχινά προς τον ποιητή. Ο Σχινάς σπούδαζε τότε στην Γερμανία και ήταν μαθητής του Σαβινύ (μετά ο Σχινάς παντρεύτηκε την κόρη του διδασκάλου του Μπετίνα κι αυτή – έφερε τ’ όνομα της θείας της-που πέθανε στην Αθήνα το 1835), το γράμμα της Μπετίνας προς τον Γκαίτε έγραφε:


«Εύχομαι οι γραμμές αυτές να σ' εύρουν με υγεία και το πνεύμα σου σε καλόκαρδες στιγμές και είθε να διευκολύνουν σε υψηλότερες απολαύσεις τον κομιστή, ο οποίος είναι ευγενέστατος και στην καταγωγή και στο φρόνημα. Κατάγεται από οικογένεια που είναι από τις πρώτες στην Ελλάδα. Το όνομα του είναι Σχινάς. Ο Μαυροκορδάτος και ο Υψηλάντης είναι συγγενείς του. Ενωρίς εδείχθη καλός κολυμβητής στο τρικυμιώδες πέλαγος της μοίρας. Με αταραξία είδε να καταποντίζονται πλούτη και αξιώματα, με γενναιότητα αντιμετώπισε την σημαντική απώλεια πατρός και φίλων και με αξιοπρέπεια ειργάσθη μέσα στις στενόχωρες περιστάσεις. Με ασυνήθη ευφυΐα που εγγίζει σχεδόν την ελληνική πανουργία έγινε κάτοχος εις ολίγον καιρόν της γερμανικής γλώσσης.


Έχει από πάσης απόψεως επιστημονικήν μόρφωση και θα είναι κατά την συνομιλία του με κάθε διανοούμενο άνθρωπο ενδιαφέρων. Πράος, φιλόφρων και σεμνός προς όλους κατέκτησε τις καρδιές όλων.


Εις αυτές τις τελευταίες γραμμές επανέρχομαι ακόμη μια φορά στους Έλληνες μου. Είναι εις θέσιν να σου διηγηθεί για την Ελλάδα τα πλέον ενδιαφέροντα πράγματα και κατά τον μάλλον ενδιαφέροντα τρόπον. Μόνον ευχάριστος μπορεί να σου είναι γιατί είναι σπουδαίος, λαμπρός και πολύ καλός. Σύστησε τον και στην αγαπημένη σου θυγατέρα…»


(Θυγατέρα η Μπετίνα εννοεί την γυναίκα του γιού του Αύγουστου Οττιλία Γκαίτε).


Η Μπετίνα ζούσε σε κύκλο φιλελληνικό. Είχε δράση πολιτική. Ανεδείχθη κήρυκας των κοινωνικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών και προστάτης των καταδυναστευομένων και επαναστατούντων για την ελευθερία λαών.
Το 1846 υπερασπίστηκε δημοσία τον Πολωνό επαναστάτη Μιεροσλάβσκι και το 1849 τον Γερμανό Κίνκελ. Παρέμεινε μέχρι τέλους της ζωής της (Γενάρης 1859) δημοκρατική και φιλελεύθερη.

 

Όταν κάποτε ο βασιλιάς και οι πρίγκιπες της Πρωσίας θέλοντας να δείξουν προς την Μπετίνα εύνοια και εκτίμηση προσφέρθηκαν να την βοηθήσουν στην πρωτοβουλία της για την ανέργεση ανδριάντα του Γκαίτε, εκείνη που δεν είχε πατήσει ποτέ το κατώφλι των ανακτόρων απέκρουσε την βασιλική προσφορά με την φράση: ο Γκαίτε μόνον απ’ τον γερμανικό λαό μπορεί να δεχτεί μνημείο».


Δεύτερο αξιόλογο τεκμήριο του φιλελληνισμού της Μπετίνας είναι οι ανέκδοτοι στίχοι της γραμμένοι στο Λεύκωμα του ονομαστού νομικού Λεωνίδα Σγούτα.


Ο Σγούτας σπούδαζε στην Γερμανία κατά το 1840-45 και διεφύλαξε το Λεύκωμα στο οποίο μέσα υπήρχαν στίχοι με σαφείς υπαινιγμούς των φιλελληνικών της αισθημάτων:

Άς φουσκώνει το πανί σου πρίμος αέρας.
Για μισεμό το καράβι γοργά ξεκινάει
και με λαχτάρα για τον Ισθμό βάζει πλώρη,
εκεί με αλαλαγμούς ας δεχτεί η πατρίδα.

 

Ας σε ξαναχαιρετήσει μια ολόχρυση μέρα εκεί
Που η παλληκαριά έσπασε για την λευτεριά αλυσίδες.
Εκεί σε χαιρετάει το φως πούχεις καιρό ποθήσει
των φίλων η λαλιά κι η όψη.

 

Ο θεός ας οδηγάει το καράβι σου
στα ακρογιάλια της πατρίδας,
κρατώντας σε από το χέρι η καλή τύχη.
Ας δώσει να χαρείς της λευτεριάς τις μέρες
κι ολόρθος στου εχθρού τον τράχηλο να στέκεις.

 

Μπετίνα

 

Οι στίχοι δεν έχουν χρονολογία, αλλά συνάγεται ότι θα γράφτηκαν στο Βερολίνο τον Μάη του 1843.
Η Μπετίνα ενεφύσησε την αγάπη της προς την Ελλάδα όχι μόνο στον άντρα της αλλά και στα παιδιά της. Το αρχείο της οικογένειας της μετά τον θάνατο των παιδιών της το πήραν διάφοροι μελετητές και κράτησαν μόνο όσα αφορούσαν τις σχέσεις της με τον Γκαίτε, τα άλλα τα προσπέρασαν με αδιαφορία και τα πούλησαν. Εκεί ίσως γράφει ο Κουγέας, να υπήρχαν κι άλλα γράμματά της ή στίχοι φιλελληνικοί ιδίως στην αλληλογραφία της με τον Σχινά, τον Σγούτα κ.α

 


Ντόναλντ Μακ Μαριάνα (Marianne McDonald) 

 

Το 1972 στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ιravine, ξεκινά το πρόγραμμα TLG, που σημαίνει «Thesaurus Lingual Greece», δηλαδή «Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας». Φοιτήτρια τότε η Μαριάνα Μακ Ντόναλντ των Κλασσικών Σπουδών δώρισε ένα εκατομμύριο δολάρια στο Πανεπιστήμιο της για να ιδρυθεί ένα ερευνητικό κέντρο με σκοπό την καταχώρηση σε Ηλεκτρονικό Υπολογιστή (Η/Υ) όλης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, έτσι ώστε ο οποιοσδήποτε ερευνητής στο μέλλον να μπορεί να αναδιφήσει ταχύτατα μέσα σε οποιοδήποτε κείμενο η συνδυασμό Αρχαίων κειμένων.


Με τα τελευταία στοιχεία(40 χρόνια μετά) και κατόπιν προσπαθειών, το TLG έχει ουσιαστικά υποθηκευμένη σχεδόν ολόκληρη την Ελληνική Γραμματεία από το 800 π.χ.(προ χριστιανικής εποχής) μέχρι το 1453 μ.Χ. και επίσης συνεχίζει με την μετά-Βυζαντινή περίοδο. Το όλο σώμα περιλαμβάνει περί τα 90.000.000 λέξεων, λεκτικών τύπων και λημμάτων, ενώ είναι προσβάσιμο και ερευνήσιμο από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Το 1988 το TLG άρχισε την ψηφιοποίηση της Βυζαντινής γραμματείας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται πολύ κοντά πλέον στην ολοκλήρωσή της. Το 1992 κυκλοφόρησε νέος δίσκος, ο TLG-D με σημαντικό αριθμό βυζαντινών κειμένων και που συνολικά περιλάμβανε 57 εκατομμύρια λέξεις. Το 2000 κυκλοφόρησε ο δίσκος TLG-Ε με 76 εκατομμύρια λέξεις και από το 2001 ολόκληρο το σώμα του TLG βρίσκεται στο δίκτυο και διατίθεται με συνδρομή σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και ιδιώτες. Ένα μέρος του προγράμματος που είναι ολόκληρη η βιβλιογραφική έρευνα και ένας αντιπροσωπευτικός αριθμός έργων, βρίσκονται στο δίκτυο με ανοικτή πρόσβαση.

 

Το TLG σήμερα έχει καταγράψει περίπου 3,500 συγγραφείς και 11,000 έργα από τον Όμηρο μέχρι την πτώση του Βυζαντίου το 1453 μ.Χ. και συνεχίζει την ψηφιακή καταγραφή της Βυζαντινής περιόδου με την προοπτική να βρίσκεται στην μεσαιωνική και νεότερη περίοδο μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Το εγχειρίδιο του TLG χρησιμοποιείται σήμερα από χιλιάδες ερευνητές, φοιτητές και ιδιώτες σε 55 χώρες και περισσότερες από 3,000 βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο. Η ύπαρξη του έχει αλλάξει ριζικά την έρευνα στις Ελληνικές σπουδές. Το TLG έχει συγκεντρώσει και καταγράψει το σύνολο της Ελληνικής γραμματείας μεγάλο μέρος της οποίας βρίσκεται σε διάφορες βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο και σπάνιες εκδόσεις.

 

Στη δεκαετία του 70, σε σχετικό συνέδριο, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί Ελληνιστές είχαν υπολογίσει ότι για το αρχαίο τμήμα του Θησαυρού θα απαιτείτο η καταγραφή και αποθησαύριση περίπου 400 συγγραφέων. Το TLG σήμερα έχει καταγράψει περισσότερους από 2,000 συγγραφείς από την αρχαιότητα. Μερικοί είναι γνωστοί μόνο με το όνομά τους ή από 1-2 λέξεις, ή σπαράγματα που έχουν διασωθεί από το έργο τους. Η ερευνητική προεργασία που έχει γίνει από το TLG έχει φέρει στο φως ένα μεγάλο αριθμό συγγραφέων, που πριν ήταν σχεδόν ή εντελώς άγνωστοι και έχει συγκεντρώσει όλα αυτά τα κείμενα ώστε να μην χαθούν ποτέ πλέον.

 

 

 

 

 

 

 

 

Γιώργος Σταυράκης

Συγγραφέας-Ποιητής

Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών

Από την ανέκδοτη εργασία του με τίτλο "Οικουμενικός Φιλελληνισμός"

Διαβάστηκε 482 φορές
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)

Πολιτιστικο Σωματειο «οι κορυφαιοι»

Ποιοι Ειμαστε

Το mcnews.gr είναι ένα site, που φιλοδοξεί να δώσει στους αναγνώστες του αντικειμενική και ανεξάρτητη ενημέρωση, χωρίς υπερβολές, παραποιήσεις και σκοπιμότητες...

Διαβάστε περισσότερα