Σε μία μικρή συζήτηση που είχα μαζί της, μετά το τέλος της παρουσίασης, μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα. Με συγκλόνισε το ανήσυχο πνεύμα της, η οξυδέρκειά της, η κοινωνικότητά της, η ευγένειά της ψυχής της. Η Βασιλική Παππά γεννήθηκε στα Τρίκαλα. Σπούδασε στο τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας τoυ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Βελιγραδίου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών διπλωμάτων με ειδίκευση στην Εκκλησιαστική Ιστορία και τη Χριστιανική Ηθική. Εξειδικεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας σε θέματα: Οργάνωσης και Διοίκησης Σχολικών Μονάδων, Επικοινωνίας – Δημοσίων σχέσεων και Ειδικής Αγωγής, τόσο στο ίδιο Πανεπιστήμιο όσο και στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με αφορμή την καινούρια της ποιητική συλλογή “Αντίσταση στο ετοιμόρροπον”, αποφάσισα να μάθω περισσότερα για εκείνη!
Συνέντευξη στην Σταυρούλα Κυρίτση
Σ.Κ.: Tι σημαίνει και από πού εμπνευστήκατε την ποιητική συλλογή «Αντίσταση στο ετοιμόρροπον»;
Β.Π.: Όλα τα ποιήματα είναι απόρροια και συνέπεια επώδυνων τόσο προσωπικών όσο και κοινωνικών βιωμάτων των τελευταίων χρόνων της κρίσης. Όλο αυτό, φυσικό ήταν να έχει αντανάκλαση και σε μένα όπως και στον υπόλοιπο κόσμο.
Σ.Κ.: Υπάρχουν συγκεκριμένα θέματα που σας απασχολούν στη συγκεκριμένη συλλογή;
Β.Π.: Τα θέματα είναι πολλά και ποικίλα. Η αλλοτρίωση του ανθρώπου από τον εαυτό του, η συναισθηματική συρρίκνωση, η αδυναμία αληθινής επικοινωνίας και ζωντανού διαλόγου, η αποξένωση, η πνευματική απονέκρωση.
Σ.Κ.: Όταν διάβασα το βιβλίο, διέκρινα μια επαναστατικότητα, μια θλίψη, μια αγωνία…
Β.Π.: Έτσι ακριβώς είναι… γιατί έτσι ακριβώς αισθάνομαι… Πώς να μην αισθάνεσαι, όπως, λέτε θλίψη και αγωνία, όταν βλέπεις όλα αυτά που περνάει η ελληνική κοινωνία που όμοιά της δεν υπάρχει στο παρελθόν; Πώς να μην επαναστατείς, όταν βλέπεις να υποβαθμίζεται η πολιτική ζωή του τόπου έναντι του κομματικού συμφέροντος και να επικρατεί αρχομανία, έλλειψη αξιοκρατίας και ευνοιοκρατία ακόμα και σήμερα; Πώς να μην αισθάνεσαι θλίψη, όταν βλέπεις να υποβαθμίζονται παραδοσιακές αξίες και αρχές και να επικρατεί ο απάνθρωπος ανταγωνισμός; O ανθρωπισμός φαίνεται να χάνει έδαφος. Ο άνθρωπος είναι σήμερα λύκος για τον συνάνθρωπό του. Καθετί που δεν είναι ύλη, για τους περισσότερους δεν υπάρχει. Καταργήσαμε το Θεό.
Όπως λέει ο ποιητής μας ο Παλαμάς:
«έγινε ο κόσμος τρισμεγάλος,
χαροποιός.
Μα το ύψιστο του λείπει κάλλος,
Ο Θεός».
Το μέλλον φαίνεται αβέβαιο και επισφαλές γιατί απωλέσαμε τον προσανατολισμό μας…
Σ.Κ.: Πού απευθύνεται η ποιητική σας συλλογή «Αντίσταση στο ετοιμόρροπον»;
Β.Π.: Όταν έγραφα δεν απευθυνόμουν σε κανένα… απλά έβγαινε στο χαρτί και στην οθόνη του υπολογιστή αυτό που αισθανόμουν τη δεδομένη χρονική στιγμή. Τώρα, όμως, αισθάνθηκα την ανάγκη ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να κοινωνήσω τις σκέψεις μου και με άλλους, γιατί πιστεύω ότι πολλοί θα βρουν τον εαυτό τους μέσα από τις λέξεις μου όπως και μου το έχουν πει…
Σ.Κ.: Πώς και πόσο επηρεάζεται η ποίηση από την πολιτική;
Β.Π.: Η ποίηση επηρεάζεται από την πολιτική, μακάρι να συνέβαινε το ίδιο και από την άλλη πλευρά, πράγμα που δεν συμβαίνει, καθώς η βούληση των πολιτικών είναι τόσο αλλοτριωμένη. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις - όπως ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας ο κ. Κουράκης ή παλαιότερα ο κ. Βούγιας , ο κ. Χυτήρης – που γράφουν ποίηση αλλά δεν παύουν να είναι εξαιρέσεις. Όλοι θα θυμάστε το χαρακτηρισμό του πρώην υπουργού του κυρίου Πάγκαλου για τους ποιητές αποκαλώντας τους ως λαπάδες.
Σ.Κ.: «Αν δεν μπορείς ν’ αλλάξεις τον κόσμο,
Κοίτα να μη σ’ αλλάξει αυτός…»
είναι ένας στίχος από ένα σας ποίημα, τον οποίο ξεχώρισα. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια γι’ αυτό το ποίημα;
Β.Π.: To να πάει κάποιος με το ρεύμα των πολλών είναι το πλέον εύκολο, αφού οι περισσότεροι σήμερα έχουν μεταλλαχθεί σε “homo consumens”, επιδιδόμενοι σε μια αέναη αναζήτηση υλικών αγαθών. Αρκεί όμως αυτό; Πάντα πίστευα και πιστεύω ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει τη δύναμη να πάει ενάντια στο κατεστημένο με οποιοδήποτε κόστος. Το ξέρω, δεν είναι εύκολο… εκεί, όμως, φαίνεται η δυναμική της προσωπικότητας κάποιου, πόσο στοχάζεται ελεύθερα ή πόσο υπόδουλος των καταστάσεων είναι …
Σ.Κ.: «Μπορείς ν’ αλλάξεις τις καταστάσεις,
Αρκεί ν’ αλλάξεις τον εαυτό σου.
Αν θέλεις, μπορείς
Οπλίσου με δύναμη
Βεβαιώσου πού πηγαίνεις
Αλλιώς θα φτάσεις
Στη χώρα του ποτέ
Στη χώρα που δεν θα σ’ αρέσει».
Είναι μερικοί στίχοι από το «Καινούριο ξεκίνημα».
Β.Π.: Στη ζωή υπάρχουν πολλοί δρόμοι που οδηγούν σε διάφορους σκοπούς κι ο καθένας μπορεί να δώσει τη δική του ερμηνεία. Εξαρτάται πού θέλει να φτάσει... Η ευκρίνεια των στόχων θα μας οδηγήσει στη σωστή κατεύθυνση και στην επιτυχία. Σε διαφορετική περίπτωση, οδηγούμαστε στη ματαίωση ενός σχεδίου ή μιας προσπάθειας, καθώς, όπως λέει κι ο λαός, ο καθένας είναι δημιουργός της τύχης του. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν καλότυχοι και κακότυχοι άνθρωποι. Υπάρχουν δραστήριοι και εργατικοί άνθρωποι από τη μια και νωθροί, αδρανείς και μοιρολάτρες από την άλλη. Οφείλουμε να ατενίζουμε τη μοίρα μας ως δημιουργοί της και όχι ως δημιουργήματά της. Να μην επιρρίπτουμε ευθύνες στους άλλους για την αποτυχία μας στη ζωή. Καθένας τη δημιουργεί μόνος του και όπως αυτός τη θέλει. «Οι καλύτεροι άνθρωποι δεν είναι ασφαλώς όσοι περιμένουν να τα βρουν όλα έτοιμα, αλλά εκείνοι που τρέχουν να τα προϋπαντήσουν», λέγει ο Γάλλος σοφός Clapin.
Σ.Κ.: Πώς δημιουργείται ένα ποίημα;
Β.Π.: Δεν ξέρω να σας απαντήσω.. μέσα από τη βιωμένη πείρα. Είναι κάτι που δεν προγραμματίζεται. Έρχεται αυθόρμητα. Όταν βγαίνεις από τα όρια της ατομικότητάς σου, όταν δεν ζει κάποιος μόνο για τον εαυτό του. Σε διαφορετική περίπτωση είναι νεκρός, αποκομμένος από την κοινωνία, έχει αποβεί με τον εγωκεντρισμό και τη φιλαυτία του παθητικό κοινωνικό στοιχείο. Μόνο ένας άνθρωπος που πάλλεται κατά την ταπεινή μου γνώμη μπορεί να γράψει ποίηση… που έχει αυτογνωσία. Με τη λειτουργία της ανοίγουν τα παράθυρα της ψυχής.
Σ.Κ.: Πώς προέκυψε η συνεργασία με την κυρία Αγλαϊα Χασκοπούλου, έτσι ώστε να μεταφραστεί το βιβλίο στα γαλλικά;
Β.Π.: Με την κυρία Χασκοπούλου είμαστε συνάδελφοι. Είναι καθηγήτρια Γαλλικών με μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία. Είναι ένας άνθρωπος εξαίρετος, καλλιεργημένος και η συνεργασία μας ξεκίνησε τελείως αβίαστα, μέσα από μια συζήτηση που είχαμε μια μέρα στο γραφείο μου που ήρθε να με επισκεφτεί. Αγκάλιασε με τέτοια θέρμη το έργο μου που μέσα σε ένα μήνα, εξεπλάγην, όταν με ξαναεπισκέφτηκε με το μεταφρασμένο έργο ανά χείρας! Είναι φοβερή! Μακάρι όλοι οι εκπαιδευτικοί να είχαν τη ζέση της…
Σ.Κ.: Ο Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας, Christophe Le Rigoleur, που προλογίζει την ποιητική συλλογή «Αντίσταση στο ετοιμόρροπον», υποστηρίζει ότι «η ποίηση δεν ενδείκνυται για μετάφραση, γράφεται από την αρχή σε μια άλλη γλώσσα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο όμως, συνεχίζει, διέκρινε ένα αδιαμφισβήτητο σημάδι μιας βαθιάς αγάπης για τη γαλλική γλώσσα και την αρμονία της». Ποιά είναι η άποψή σας γι’ αυτό;
Β.Π.: Έχει απόλυτο δίκιο ο κ. Rigoleur… Είναι πολύ δύσκολο να μπει κάποιος στην ψυχολογία της γλώσσας. Ίσως, στην περίπτωσή μας έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι αφενός η κ. Χασκοπούλου σπούδασε για αρκετά χρόνια, όπως προείπα, τη γλώσσα τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία, αφετέρου, όπως μου εκμυστηρεύτηκε σε κάποια συνάντησή μας, την άγγιξε τόσο το έργο που ταυτίστηκε και δεν σας κρύβω ότι συγκινήθηκα, όταν την είδα να βουρκώνει μπροστά μου… Αυτό συνήθως συμβαίνει σπάνια… Προφανώς όλα έγιναν στο σωστό timing!
Σ.Κ.: Όταν γράφετε, σε ποιους απευθύνεστε;
Β.Π.: Σε όλους εκείνους που έχουν τις ίδιες ανησυχίες με μένα και τον ίδιο κώδικα αξιών… Ούτως ή άλλως, μόνο αυτοί μπορούν να με καταλάβουν και να «δουν» πίσω από τις λέξεις…
Σ.Κ.: Πολυάριθμοι ποιητές εκδίδονται, τα βιβλία τους όμως, αν εξαιρέσουμε δύο-τρεις μεγάλους, δεν συγκαταλέγονται στα ευπώλητα. Συχνά μάλιστα πωλούνται μόνο λίγες δεκάδες αντίτυπα. Πως εξηγείται αυτή η αναντιστοιχία;
Β.Π.: Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια… Αυτό συνέβαινε πάντα… όλοι οι μεγάλοι ποιητές, ο Καβάφης, ο Εμπειρίκος συνήθιζαν να βγάζουν περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και να τα διανέμουν σε ομότεχνούς τους και σε οικείους τους… Γιατί γίνεται; Γιατί η ανάγνωση ποίησης προϋποθέτει υψηλό επίπεδο μόρφωσης, πνευματική καλλιέργεια, εξευγενισμό της ψυχής και πλούσιο συναισθηματικό κόσμο. Οι αναγνώστες της ποίησης είναι πιο ελεύθεροι άνθρωποι, ασυμβίβαστοι και με ευρύτερα ενδιαφέροντα.
Σ.Κ.: Πώς βλέπετε την ποίηση στην Ελλάδα;
Β.Π.: Η Ελλάδα είναι μια χώρα που γεννά ποιητές από τον Όμηρο έως τις μέρες μας. Ας μη ξεχνάμε ότι έβγαλε δύο νομπελίστες ποιητές, τον Σεφέρη και τον Ελύτη. Και σήμερα υπάρχουν αξιόλογοι και πολύ καλοί ποιητές. Από πού να ξεκινήσει και πού να σταματήσει κανείς: Λειβαδίτης, Αναγνωστάκης, Πατρίκιος, Χριστιανόπουλος, Βαρβιτσιώτης, Δημουλά και τόσοι άλλοι… Μπορεί να λέμε ότι η εποχή μας είναι αντιποιητική και να μην ευνοεί την πνευματική καλλιέργεια, από την άλλη, όμως, υπάρχουν κάποιοι που «παλεύουν» με τις λέξεις κι έχουν συναίσθηση του χρέους και των ευθυνών τους απέναντι στην κοινωνία ως ηθικοί και πνευματικοί άνθρωποι…
