Εκτύπωση αυτής της σελίδας
06
Μαΐου

"Thread": Ομαδική έκθεση στις Kalfayan Galleries

Κατηγορία Εικαστικά

Οι Kalfayan Galleries (Χάριτος 11, Κολωνάκι, Αθήνα) παρουσιάζουν την ομαδική έκθεση με τον τίτλο ‘THREAD’ σε επιμέλεια Αρετής Λεοπούλου.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 11 Μαΐου 2017, 20.00-22.00.

 

Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, οι οποίοι έχουν αξιοποιήσει ποικίλες εκφραστικές ιδιότητες του νήματος: Vartan Avakian, Νίκη Καναγκίνη, Μαρία Λοιζίδου, Ηλίας Μαμαλιόγκας, Silvina Der-Meguerditchian, Βασίλης Μπαλάσκας, Άλεξ Μυλωνά, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Ναυσικά Πάστρα, Retrovi, Έφη Σπύρου, Μαρία Τσάγκαρη, Ιωάννης Φαϊτάκης.

 

Το νήμα έχει την ιδιότητα να συνδέει και να συγκρατεί άλλα αντικείμενα -βρίσκεται συνήθως «κάπου ανάμεσα» ως συνδετική ύλη και φαντάζει δύσκολο να σταθεί αυθύπαρκτο. Είναι μια κυριολεκτική όσο και μεταφορική γέφυρα, η οποία ταυτόχρονα μπορεί να ορίζει, να ενοποιεί, αλλά και να διαχωρίζει. Είτε ως μεμονωμένη έννοια και αντικείμενο διαχείρισης της πλέξης είτε ως μια μεταφορική/αλληγορική αναφορά στη ζωή ή στην ψυχανάλυση (π.χ. το νήμα της ζωής, ή ο μύθος του Μίτου της Αριάδνης) αποτελεί έναν όρο που διαχρονικά απαντάται σε αναρίθμητες καταστάσεις του βίου, χωρίς εντέλει να αφορά αποκλειστικά στην υφαντική, στο πλέξιμο, στο κέντημα. Τα μαθηματικά βρίσκουν νόημα μέσα από νήματα,  οι άνθρωποι αναζητούν στη ζωή τους την «άκρη του νήματος», ακόμη και ο προγραμματισμός των Η/Υ και η ηλεκτρονική αλληλογραφία βασίζονται ή σχηματίζουν threads.  Λαμβάνοντας δε, υπόψη ότι το νήμα αποτελεί το προϊόν βιομηχανικής παραγωγής που στήριξε δραστικότατα και πολλαπλά την ελληνική (και όχι μόνο) οικονομία στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αντιλαμβάνεται κανείς πως πρόκειται για ένα υλικό με ρόλο ιστορικό, φορέα μνήμης αναρίθμητων πολιτισμικών και κοινωνικών εκφάνσεων.  

 

Με βάση σκέψεις όπως οι παραπάνω επιχειρείται η ψηλάφηση αυτής της έννοιας στην συγκεκριμένη έκθεση, που στόχο έχει να προσεγγίσει μια ποικιλία εκδοχών διαχείρισης του νήματος, μέσα από διαφορετικές εικαστικές ή εφαρμοσμένες πτυχές και εννοιακές αναγνώσεις του. Παρουσιάζονται υφαντά της ελληνικής παράδοσης του 19ου αιώνα από ανώνυμους τεχνίτες, αλλά και μοντερνιστικές προσεγγίσεις της υφαντικής (υφαντοί ιστορημένοι τάπητες, δηλαδή ταπισερί) από Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του ’60 – ’70 (Νίκη Καναγκίνη, Ιωάννης Φαϊτάκης, Άλεξ Μυλωνά) που επιχείρησαν να μεταφέρουν τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό της ζωγραφικής στην διακοσμητική επιφάνεια των ταπισερί˙ προπαρασκευαστικά σχέδια πλεγμάτων, που βασίζονται σε μαθηματικές ακολουθίες και  αποτελούν το υλικό καλλιτεχνικής έρευνας πολλών δεκαετιών (Ναυσικά Πάστρα)˙ πλέξεις παράδοξων ανόργανων ή οργανικών υλικών (που έχουν μετατραπεί σε μη χρηστικά χαλιά (Έφη Σπύρου, Vartan Avakian)˙  ιστορίες των σύγχρονων ΜΜΕ που μας καλούν να συνδέσουμε εμείς το νήμα των γεγονότων (Ηλίας Μαμαλιόγκας, Βασίλης Μπαλάσκας)˙ επιφάνειες που τις διαπερνούν αλληγορικά νήματα αφηγήσεων (Παπακωνσταντίνου)˙ παράδοξα μαγικά χαλιά ιστορικής μνήμης (Silvina Der-Meguerditchian)˙ χειρονομίες που ορίζουν άλλοτε την παρουσία και άλλοτε την απουσία ν(ο)ήματος στον χώρο (Μαρία Λοϊζίδου, Μαρία Τσάγκαρη)˙ ακόμη και εκ νέου fashion design διαχείριση παραδοσιακών τεχνοτροπιών (Retrovi).

 

Αρετή Λεοπούλου, Ιστορικός τέχνης – Επιμελήτρια


Το νήμα έχει την ιδιότητα να συνδέει και να συγκρατεί άλλα αντικείμενα -βρίσκεται συνήθως «κάπου ανάμεσα» ως συνδετική ύλη και φαντάζει δύσκολο να σταθεί αυθύπαρκτο. Είναι μια κυριολεκτική όσο και μεταφορική γέφυρα, η οποία ταυτόχρονα μπορεί να ορίζει, να ενοποιεί, αλλά και να διαχωρίζει. Είτε ως μεμονωμένη έννοια και αντικείμενο διαχείρισης της πλέξης είτε ως μια μεταφορική/αλληγορική αναφορά στη ζωή ή στην ψυχανάλυση (π.χ. το νήμα της ζωής, ή ο μύθος του Μίτου της Αριάδνης) αποτελεί έναν όρο που διαχρονικά απαντάται σε αναρίθμητες καταστάσεις του βίου, χωρίς εντέλει να αφορά αποκλειστικά στην υφαντική, στο πλέξιμο, στο κέντημα. Τα μαθηματικά βρίσκουν νόημα μέσα από νήματα,  οι άνθρωποι αναζητούν στη ζωή τους την «άκρη του νήματος», ακόμη και ο προγραμματισμός των Η/Υ και η ηλεκτρονική αλληλογραφία βασίζονται ή σχηματίζουν threads.  Λαμβάνοντας δε, υπόψη ότι το νήμα αποτελεί το προϊόν βιομηχανικής παραγωγής που στήριξε δραστικότατα και πολλαπλά την ελληνική (και όχι μόνο) οικονομία στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αντιλαμβάνεται κανείς πως πρόκειται για ένα υλικό με ρόλο ιστορικό, φορέα μνήμης αναρίθμητων πολιτισμικών και κοινωνικών εκφάνσεων.

 

Με βάση σκέψεις όπως οι παραπάνω επιχειρείται η ψηλάφηση αυτής της έννοιας στην συγκεκριμένη έκθεση, που στόχο έχει να προσεγγίσει μια ποικιλία εκδοχών διαχείρισης του νήματος, μέσα από διαφορετικές εικαστικές ή εφαρμοσμένες πτυχές και εννοιακές αναγνώσεις του. Παρουσιάζονται υφαντά της ελληνικής παράδοσης του 19ου αιώνα από ανώνυμους τεχνίτες, αλλά και μοντερνιστικές προσεγγίσεις της υφαντικής (υφαντοί ιστορημένοι τάπητες, δηλαδή ταπισερί) από Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του ’60 – ’70 (Νίκη Καναγκίνη, Ιωάννης Φαϊτάκης, Άλεξ Μυλωνά) που επιχείρησαν να μεταφέρουν τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό της ζωγραφικής στην διακοσμητική επιφάνεια των ταπισερί˙ προπαρασκευαστικά σχέδια πλεγμάτων, που βασίζονται σε μαθηματικές ακολουθίες και αποτελούν το υλικό καλλιτεχνικής έρευνας πολλών δεκαετιών (Ναυσικά Πάστρα)˙ πλέξεις παράδοξων ανόργανων ή οργανικών υλικών (που έχουν μετατραπεί σε μη χρηστικά χαλιά (Έφη Σπύρου, Vartan Avakian)˙  ιστορίες των σύγχρονων ΜΜΕ που μας καλούν να συνδέσουμε εμείς το νήμα των γεγονότων (Ηλίας Μαμαλιόγκας, Βασίλης Μπαλάσκας)˙ επιφάνειες που τις διαπερνούν αλληγορικά νήματα αφηγήσεων (Παπακωνσταντίνου)˙ παράδοξα μαγικά χαλιά ιστορικής μνήμης (Silvina Der-Meguerditchian)˙ χειρονομίες που ορίζουν άλλοτε την παρουσία και άλλοτε την απουσία ν(ο)ήματος στον χώρο (Μαρία Λοϊζίδου, Μαρία Τσάγκαρη)˙ ακόμη και εκ νέου fashion design διαχείριση παραδοσιακών τεχνοτροπιών (Retrovi).

 

Καλλιτέχνες και έργα

 

Η Νίκη Καναγκίνη είχε ασχοληθεί με την παραγωγή ταπισερί, την μοντερνιστική τους προσέγγιση και την Bauhaus ερευνητική μεθοδολογία, ήδη από την δεκαετία του ’60.  Είναι μια περίπτωση καλλιτέχνιδας που είχε στραφεί συνειδητά στις εφαρμοσμένες τέχνες και στην -με κάθε μέσο- διαχείριση νημάτων, υφών, υλικών και μέσων είτε υφαντική είτε και σχεδιαστική ήδη από τις σπουδές της. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται 3 έργα της από την δεκαετία του ’60 και ‘70 (ταπισερί, σχέδιο, κατασκευή), που ανταποκρίνονται ακριβώς σε αυτές τις μοντερνιστικές της αναζητήσεις.

 

Η ταπισερί «Δύο νέοι, 23 έως 24 ετών» (1978) του ζωγράφου Iωάννη Φαϊτάκη, βασισμένη στο ομώνυμο ποίημα του Κ.Π. Καβάφη, παρουσιάζεται ως ένα ελάχιστο δείγμα του συνόλου της δουλειάς του. Ο Φαϊτάκης υπήρξε ο κυριότερος εκπρόσωπος της τέχνης της ταπισερί στην Ελλάδα μεταπολεμικά. Μεταχειρίστηκε το μέσον αυτό ως ισότιμο της ζωγραφικής και εργάστηκε ακούραστα επί δεκαετίες προκειμένου να προαχθεί η εκμάθηση και οι τεχνικές του. Μετέφερε σε ταπισερί ζωγραφικά έργα (όχι μόνον δικά του, αλλά και γνωστών Ελλήνων ζωγράφων και δασκάλων του, όπως του Τσαρούχη, του Μόραλη, του Χατζηκυριάκου-Γκίκα κ.ά.) και έχαιρε σημαντικής εκτίμησης για την επιλογή του αυτή (πρβ. λεγόμενα του Τσαρούχη: «Λίγο καιρό μετά με φώναξε να δω τι φτιάχνει, βρέθηκα μπροστά σ’ ένα θαύμα. Είδα έναν τεχνίτη έμπειρο που μέσα σ’ ένα μήνα ή και λιγώτερο είχε πραγματοποιήσει τεχνικώς τόσα, όσα πολύ λίγοι πραγματοποιούν σε μια ολόκληρη ζωή. Χαρακτήρισα την απίστευτη ευκολία του ως φαινόμενο και έτσι τον χαρακτήρισαν και στη Σχολή της Aubusson όπου πήγε σε λίγο καιρό να τελειοποιηθή με τη φροντίδα της Βασιλικής Πρόνοιας» ).

 

Η "Tapiserie” (1993) της Άλεξ Μυλωνά είναι μια ακόμη εκδοχή έργου της σημαίνουσας καλλιτέχνιδας που ανταποκρίνεται στις απολύτως στέρεες φόρμες και στις αρχαΐζουσες αναφορές που διαχειριζόταν η γλύπτρια. Μέσα από το δικό της, ιδιότυπα μοντερνιστικό, ύφος, όσο και στην σταθερή της επιλογή να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις κάθε διαθέσιμου υλικού, δύσκαμπτου ή εύπλαστου.

 

Τα προπαρασκευαστικά σχέδια (1968-1972) της Ναυσικάς Πάστρα για τη γνωστή σειρά έργων της «Αναλογικά», αποτελούν μια μικρή μνεία στους ακούραστους, επί δεκαετίες, πειραματισμούς της. Είναι μια σειρά έργων-δοκιμίων για χωροδυναμικές γραμμές, άξονες και φόρμες, που απέκτησαν ποικίλες εφαρμογές και είχαν ανοιχτεί στις τρεις διαστάσεις, με τις χαρακτηριστικές εγκαταστάσεις και τα γλυπτά της καλλιτέχνιδας. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου τής Πάστρα, ήταν αφοσιωμένο στη μοντερνιστική διερεύνηση πλεγμάτων και στην εφαρμογή των μαθηματικών αρχών στον χώρο, με σαφείς ρίζες στην Ρωσική Πρωτοπορία και στο Bauhaus.

 

Η Έφη Σπύρου υφαίνει, διαχειρίζεται και εμ-πλέκει παράδοξα υλικά, όπως ιμάντες πρόσδεσης υψηλής αντοχής, κορεσμένες λάμπες φθορισμού ή σε άλλες περιπτώσεις κορδέλες, λάτεξ ή μέταλλο. Το μη χρηστικό υφαντό που παρουσιάζει (“Chess Board”, 2017), είναι ένα πλέγμα ανόργανης προέλευσης, βασισμένο σε παλιά σχέδια κεντήματος, αλλά και στην εικονογραφία των ψυχοδιαγνωστικών τεστ κηλίδων μελάνης Rorschach (βάσει των οποίων ο θεατής/ασθενής καλείται να περιγράψει, με τον τρόπο του, μια σειρά συμμετρικών σχηματισμών που αντικρίζει. Η προσέγγιση της Σπύρου αποτελεί μια ένδειξη ότι η διαδικασία της πλέξης μπορεί να εκπληρώνεται μέσα από κάθε δρόμο, υλικό και επιλογή.

 

Το έργο του Vartan Avakian (“Study for a Self-Portrait”, 2015) είναι μια οργανική αλληγορία του νήματος. Πρόκειται για ένα μικρό υφαντό, φτιαγμένο από νήματα που έφτιαξε ο καλλιτέχνης συλλέγοντας –σχεδόν καθημερινά και επί δύο χρόνια– τα υπολείμματα από τρίχες, δέρμα, ύφασμα ή άλλες σωματικές εκκρίσεις που συσσωρεύονταν στον αφαλό του. Έστησε στην ουσία μια ημερολογιακή αυτοπροσωπογραφία, βασισμένη στις πλέον προσωπικές του γενετικές πληροφορίες: στο ίδιο του το DNA.

 

Ο Ηλίας Μαμαλιόγκας κεντάει το «Προσχέδιο σημαίας» (2017), η οποία αναφέρεται σε μία άλλη: στην ομόσπονδη σημαία τoυ αμερικανικού Νότου, ένα μετέπειτα σύμβολο ρατσιστικού μίσους και διχασμού στις Η.Π.Α. και την ιστορία τους. Χωρίς ποτέ να τη βλέπουμε, παρά μόνον ως μια αναφορά στο CNN, λαμβάνουμε την στιγμιαία ενημέρωση ότι η –ινδικής καταγωγής– κυβερνήτης της πολιτείας καταθέτει νομοσχέδιο για να καθαιρέσει την σημαία αυτή από το καπιτώλιο (κάτι που συνέβη το 2015), ως μια συμβολική αντιρατσιστική χειρονομία. Με όσα ταυτόχρονα φαίνεται να συμβαίνουν και παρατίθενται στο νήμα ενημέρωσης των τηλεοπτικών ειδήσεων (πρβ. η είδηση που διατρέχει με «ψιλά γράμματα» και αφορά στον Jeb Bush), ο Μαμαλιόγκας μετατρέπει την πληροφορία που διακρίνεται στην παγωμένη οθόνη σε ένα λάβαρο-σχόλιο: για τα πολιτικά γεγονότα, αλλά και για τις αντιφάσεις που πάντα τα συνοδεύουν.

 

Ο Βασίλης Μπαλάσκας στο “Anarchy Near the UK” (2016) και με σαφείς παραλληλισμούς με στο γνωστό σύνθημα των Sex Pistols “Anarchy in the UK”, στήνει ένα ιδιόμορφο χάρτινο «κέντημα», αποκόβοντας τις ειδήσεις από το πρωτοσέλιδο της  εφημερίδας Sun (φύλλο 25/02/2016)˙ ανέπαφο αφήνει μόνο τον τίτλο περί αναρχίας που, εν προκειμένω, αναφέρεται στο Καλαί και στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης ως «απειλής για το Η.Β.». Παράλληλα, εκτίθεται μια σειρά αναμνηστικών αντικειμένων που σχετίζονται με τις ιστορίες που έχουν αφαιρεθεί από το πρωτοσέλιδο της Sun· μέσω αυτών των σουβενίρ, ο επισκέπτης της έκθεσης καλείται να «επανασυνδέσει» το νήμα των ειδήσεων που λείπουν. Ο Μπαλάσκας, μετατρέποντας σε σημειολογικά μνημεία πληροφόρησης όλα αυτά τα αντικείμενα, επιχειρεί να καταδείξει τα common threads και την μετα-πραγματικότητα του σημερινού κόσμου, στον οποίο το θέαμα πλέον αντικαθιστά τα γεγονότα.

 

Τα έργα της Νίνας Παπακωνσταντίνου (“Man” και “Man II, Gabriel Metsu” 2014) αποτελούν πολλαπλά νήματα αναφορών τόσο στην ιστορία της τέχνης (πρβ. φλαμανδική ηθογραφία), όσο και στις δυνατότητες διαχείρισης εικονογραφίας, υλικών, υφών και τεχνικών. Είναι εικόνες που παραπλανούν, αλλά ταυτόχρονα αποκαλύπτουν και νέες εκδοχές διαπερατότητας και πυκνότητας της φέρουσας επιφάνειας. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζει δυο έργα της, από τη σειρά "Men writing letters" στην οποία η Παπακωνσταντίνου, με τη σειρά της, αναψηλαφεί την χειρονομία τους και συντάσσει μια εκ νέου δική της γραφή, επαρκώς διαπεραστική.

 

H Silvina Der-Meguerditchian εργάζεται με το μακρο-ιστορικό παρελθόν, την μικρο-ιστορική καθημερινότητα και τις φορτίσεις που προκύπτουν κάπου εκεί ανάμεσα. Αφορμάται από την πολλαπλή της ταυτότητα και τις οικογενειακές της ρίζες και υφαίνει χαλιά από παλαιές αναμνηστικές φωτογραφίες και μάλλινα νήματα, δίνοντας σχήμα και ύλη σε μια συμβολική επανένωση των ανθρώπων που μετατοπίστηκαν στο βάθος της ιστορίας. Η ζεστασιά του νήματος και η πατίνα των φωτογραφιών στη σειρά έργων “Families” (2017) που παρουσιάζει, απαρτίζουν χαλιά στα οποία, με μια χαμηλόφωνη αφήγηση, αναρίθμητες οικογενειακές ιστορίες μετανάστευσης και αποχωρισμού ξανασμίγουν.

 

Το νήμα λειτουργεί συνδετικά, κυρίως χάρη στην χειρονομία, στον τρόπο μεταχείρισής του, πλέξης, ύφανσης ή μιας πρωτόλειας ραφής. Η Μαρία Λοϊζίδου, έχοντας μια μακροχρόνια, αναλυτική σχέση με τις αναρίθμητες υφές, εκδοχές και εφαρμογές των νημάτων (κάθε τύπου και προέλευσης), μεταχειρίζεται με τρυφερότητα το ιστορικό και κοινωνιολογικό βάρος αυτού του τόσο ελαφρού υλικού. Είτε εάν πλέκει είτε εάν διαχωρίζει νήματα, πάντα συντάσσει προτάσεις πρόσληψης του υλικού αυτού με αναρίθμητους τρόπους. Στην έκθεση, λοιπόν, με το site specific έργο της “tresses/stresse” (2017), ο επισκέπτης καλείται να δει αυτό που δεν φαίνεται, δηλαδή την καλλιτεχνική χειρονομία και την πιο απλή δυναμική του πρωτογενούς υλικού –ως έχει.

 

Το έργο της Μαρίας Τσάγκαρη “What I was expecting had to happen” (2017) εστιάζεται στις χειρονομίες: την καταφανή που απεικονίζεται στο έργο της αλλά και μία αφανή. Σε ένα πρώτο επίπεδο, βλέπουμε τα χέρια του Σέρβου συγγραφέα Mesa Selimovic. Αφορμή, άλλωστε για το έργο της αποτελεί μια τηλεοπτική στιγμή από συνέντευξή του το 1968, ακριβώς όταν ο συγγραφέας ομολογεί ότι το ενοχικό του σύνδρομο και το βαρύτατο ψυχικό τραύμα που του προξένησε η πολιτική του ιδεολογία, μετά από 20 χρόνια έγιναν λέξεις –δηλαδή το βιβλίο που τον έκανε διάσημο συγγραφέα. Ωστόσο, σε μια δεύτερη ανάγνωση, μια μικρή λεπτομέρεια στο περιεχόμενο του βιβλίου αυτού, η σκηνή-στιγμή κατά την οποία ο μοναδικός του φίλος τού χαρίζει το βιβλίο ενός ποιητή (με δερματόδετο εξώφυλλο και κεντημένα τέσσερα πουλιά σε κάθε γωνία), αποτελεί την δεύτερη και αφανή χειρονομία, χάρη στην οποία ο συγγραφέας δηλώνει πως επανάκτησε την πίστη του στον άνθρωπο ακόμη κι αν κατόπιν φυλακίζεται, βασανίζεται και εντέλει συνθλίβεται από την ίδια του την πίστη.

 

Επιχειρώντας να διαχειριστεί την κυπριακή πολιτιστική κληρονομία μέσα από νέες εφαρμοσμένες εκδοχές της, η εταιρεία Retrovi («επαν-επινόηση» στα Esperanto) πειραματίζεται με παραδοσιακά σχέδια της Λευκαρίτικης δαντέλας και της Φυθκιώτικης ύφανσης. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται fashion design αντικείμενα που παράγει η εταιρεία, δηλαδή μικρών διαστάσεων τσάντες, στις οποίες επιχειρείται μια ποπ και εμπορική προσέγγιση της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω του κόσμου της μόδας.


Ωράριο:

Μάιος – Ιούνιος:
Δευτέρα 11.00 - 15.00 | Τρίτη – Παρασκευή 11.00 - 19.00 | Σάββατο 11.00 – 15.00

 

Ιούλιος: Δευτέρα (κλειστά) | Τρίτη – Παρασκευή 11.00 - 19.00 | Σάββατο 11.00 – 15.00

 

Αύγουστος: κλειστά

 

Σεπτέμβριος:
Δευτέρα 11.00 - 15.00 | Τρίτη – Παρασκευή 11.00 - 19.00 | Σάββατο 11.00 – 15.00


Επιμέλεια: Αρετή Λεοπούλου

 

Kalfayan Galleries
Χάριτος 11, Κολωνάκι , Αθήνα

 

Εγκαίνια: Πέμπτη 11 Μαΐου 2017, 20.00 – 22.00

Διάρκεια: 11 Μαΐου – 31 Ιουλίου 2017

Διαβάστηκε 365 φορές
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)