Με τη συμμετοχή των: Μιχάλη Δήμα, Μανώλη Πάππου, Ηρακλή Βαβάτσικα, και πολλών άλλων.
Προλογίζει ο Παναγιώτης Κουνάδης.
Ηχοληψία: Θοδωρής Θεοχαρόπουλος
Πληροφορίες-Κρατήσεις: 210-25.33.896
Διατίθεται και σαρακοστιανό μενού.
«Πέραν, το καφέ αμάν της πόλης»
Λεωφόρος Δεκελείας 20, Νέα Χαλκηδόνα
http://www.peran.gr
Τό Gel Gel τού Κώστα Καλαφάτη πρός τόν Απόστολο Χατζηχρήστο.
Ξυπνα βρε Χατζηχρηστο μου γλυκα να τραγουδησεις
Και την αγαπη την παλια μεσα μας ν’αναστησεις
Να νοιωσουμε στη σιγαλια και παλι χαδια και φιλια
Με βαρκα να σαλπαρουμε στην ακροθαλασσια
Με την παραπονιαρα σου καρδια κουραγιο εσυ μας δινεις
Τον ερωτα και τη ζωη ,τη φτωχεια εσυ στηριζεις……
Κ.Καλαφάτης
Οκτώ χρόνια μετά τό πρώτο του CD «Σαλονίκη ,Πάτρα ,Σκόπελος» απ’ τήν σειρα Δεξιοτέχνες και Ερμηνείες τής εταιρείας «Δίκτυο» επανέρχεται μέ ένα νέο CD μιά δουλειά αφιερωμένη ,”τό χρέος” όπως τό αποκαλεί καί ο ίδιος, στόν Απόστολο Χατζηχρήστο. Αναφερει ο ιδιος στο ενθετο του CD οτι:
«Ο Απόστολος Χατζηχρήστος, «Σμυρνιωτάκι» λοιπόν, υπήρξε η αιτία αρχές της δεκαετίας του ’70 να αρχίσω να τραγουδάω και να παίζω ρεμπέτικο. Αυτή η τραγική στεντόρεια φωνή του, που κυριολεκτικά φωνάζει διαμαρτυρόμενη με παράπονο τα προβλήματα του, που είναι και του λαού του προβλήματα απ’ τη μια, αλλά και τον μελιστάλαχτο αηδονίσιο τρόπο που υμνεί τον έρωτα, την πεμπτουσία της ζωής απ’ την άλλη, με πήρε μαζί της και σμίλεψε με μοναδικό τρόπο την ψυχή και την φωνή μου.»
Τό όλο εγχείρημα χαρακτηρίζεται από μιά άψογη εμμονή στό πρωτότυπο γιατί όπως υποστηρίζει καί ο ίδιος τά τραγούδια αυτά έτυχαν της καλλίτερης ενορχήστρωσης αλλά και ηχογράφησης όταν πτωτογράφτηκαν στις 78 στροφές.
Επίσης ενώ η ηχογράφηση τών οργάνων έγινε σε διαφορετικούς χρόνους, παρ όλα αυτά το τελικό αποτέλεσμα δίνει την αίσθηση της ζωντανής ταυτόχρονης ηχογράφησης και αυτό οφείλεται εν μέρει στα παιξίματα αλλα και στο remixing και mastering του Μάνου Γρυσμπολάκη στο Zefxis studio.
Η επιλογή των 15 τραγουδιών του Απόστολου Χατζηχρήστου έγινε με γνώμονα το κέφι καί τη δομή ενος μίνι προγράμματος και αποτελείται απο κάποια γνωστά αλλα και αρκετά «αφάγωτα» τραγούδια.
1.Παραπονιάρικο μου ...(.Γιαν.Λελακη /ΑΠ.Χατζηχρηστου.1939)……..........3:28
2.Ντουνιά ανακριτή.....( Παρασκ.Κασαπακη. Απ. Χατζηχρηστου.1949)..........3:30
3.Πεντάμορφη.....( Χ.Βασιλειαδη.Απ.Χατζηχρηστου.1949)………................3:19
4.Μάννα μου γιατί να με γεννήσεις..(Κ Μανεση .Απ. Χατζηχρηστου 1947)…3:10
5.Ρημαγμένη ζωή.(Απ.Χατζηχρηστου. 1948.)…………………………………3:28
6.Ο πασάς..(Απ.Χατζηχρηστου..1950)………………………………………...3:21
7.Όϊντε μπρέ..(Απ.Χατζηχρηστου 1954)............................................................4:05
8.Ας μήν ξημέρωνε ποτέ.(Κ.Μανεση .Απ.Χατζηχρηστου. 1948)…..................3:35
9.Για σένα .(Γιαν. Λελακη.Απ. Χατζηχρηστου. 1939)………………………...4:09
10. Το παλιόπαιδο.(Γιαν.Λελακη.Απ.Χατζηχρηστου.1939)………………...3:38
11. Ο καϊξής..(Γ.Φωτιδα Απ. Χατζηχρηστου.1948)…………………………...3:55
12.Ο ξενύχτης.(Απ.Χατζηχρηστου. 1947)……………………………………..3:29
Ι3.Θα σε περιμένω απόψε . (Γ.Φωτιδα .Απ Χατζηχρηστου.1948)………..........3:32.
14.Το ακρογιάλι. (Ματσα Μινωα.Σπ.Περιστερη.1946)………………………..3:27
15.Χατζηχρήστος [ήρθαμε να γλεντήσουμε] (Γ.Λελακη Απ.Χατζηχρηστου 1950.)..3:11
Συνοδοιπόροι ,αρωγοί σημαντικοί σε αυτήν τη δουλειά του είναι αξιόλογοι μουσικοί οπως: στα μπουζούκια και τους μπαγλαμάδες ο Μιχάλης Δήμας και ο Μανώλης Πάππος ,ακορντεόν ο Ηρακλής Βαβάτσικας και στις δεύτερες φωνές ο Αντώνης Αινίτης η Ντένια Κουρούση και ο Θεοδόσης Νικολετόπουλος.
Απο το ένθετο του CD παραθέτω επισης την αποψη του γνωστου ερευνητη Παναγιωτη Κουναδη:
“Ως χαρακτήρας χαμηλών τόνων, ο Κώστας από την αρχή αυτής της καλλιτεχνικής του πορείας παρέμενε σε ένα “δημιουργικό περιθώριο” προσεγγίζοντας χρόνο με τον χρόνο, τις ιδιαίτερες πτυχές του μουσικοχορευτικό και ποιητικού φαινόμενου που ονομάζουμε Ρεμπέτικο. Επέλεγε κάθε εποχή να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει τα δυσκολότερα από το ρεπερτόριο αυτό,αγνοώντας τους “κανόνες προβολής και ανταγωνιστικότητας”, χωρίς ίχνος των λεγόμενων “δημόσιων σχέσεων”. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο αφοσίωσης με το αντικείμενο του κατόρθωσε να εκφράζει σχεδόν καλύτερα από τον καθένα, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένος στο ύφος των μεγάλων δημιουργών και ερμηνευτών του παρελθόντος. Έτσι το εγχείρημα του αυτό να προσεγγίσει και να δώσει τη δική του έκδοση για τον πλέον αγαπημένο του Απόστολο Χατζηχρήστο είναι ταυτόχρονα μια δοκιμασία, και αποδεικνύει τον σεβασμό και την αγάπη του, όχι μόνο στο πρόσωπο, αλλά και στο παλιό ηχογραφημένο υλικό.
Η επαναφορά αυτή είναι ακόμη δυσκολότερη αν αναλογιστούμε ότι ο Χατζηχρήστος ως δημιουργός και ερμηνευτής, μ’αυτη την υπέροχη “φωνη της Σμυρνης” μέσα στο Πειραιώτικο Ρεμπέτικο αποτελεί μαζί με τον αγαπημένο Μάρκο Βαμβακάρη την κορωνίδα των ερμηνευτών του Ρεμπέτικου.”
Το ενθετο του CD
Στα 62 μου χρόνια αυτός ο δίσκος υπήρξε μια ευκαιρία να θυμηθώ και να ξαναζήσω νοητά μέσα σε έναν κόσμο που χάνεται σιγά σιγά. Βράδια αξημέρωτα σαν φοιτητής στην Πάτρα μαζί με τους φίλους τους παλιούς στου Ψαχου, στου Παπαθωμα, στης Χήρας τις ταβέρνες μαζί με ανθρώπους του καθημερινού μόχθου να πίνουμε φίνο κοκκινέλι από το βαρέλι και να τραγουδάμε και να παίζουμε, και αργότερα στο χάραμα γυρίζοντας μες τα γιασεμιά και τις τριανταφυλλιές, μες τα ασβεστωμένα σοκάκια της παλιάς Πάτρας, να μπερμπαντεύουμε και να κάνουμε καντάδες. Αργότερα στη Σκόπελο, βαρκάδες και ψαρέματα με φεγγάρι, σεργιάνι στις παλιές μοσχοβολούσε βασιλικό γειτονιές, καντάδες, ραντεβουδάκια στα βράχια στο λιμάνι. Ίσως να ’ναι και καλύτερα που καθυστέρησε 35 χρόνια να βγει αυτός ο δίσκος, σαν ελάχιστος φόρος τιμής στον δημιουργό του Απόστολο Χατζηχρήστο και να αποτελέσει μια ακόμη πράσινη κηλίδα μέσα στην σημερινή έρημο της Ελληνικής δισκογραφίας.
Ο Απόστολος Χατζηχρήστος, «Σμυρνιωτακι» λοιπόν, υπήρξε η αιτία αρχές της δεκαετίας του ’70 να αρχίσω να τραγουδάω και να παίζω ρεμπέτικο. Αυτή η τραγική στεντόρεια φωνή του, που κυριολεκτικά φωνάζει διαμαρτυρόμενη με παράπονο τα προβλήματα του που είναι και του λαού του προβλήματα απ’ τη μια, αλλά και τον μελιστάλαχτο αηδονίσιο τρόπο που υμνεί τον έρωτα, την πεμπτουσία της ζωής απ’ την άλλη, με πήρε μαζί της και σμίλεψε με μοναδικό τρόπο την ψυχή και την φωνή μου. Ο Χατζηχρήστος υπήρξε ασυμβίβαστος, ακέραιος, επαναστάτης, στη ζωή και στην τέχνη. Υπήρξε αντικαριερίστας κι όμως και το τελευταίο τραγούδι του ήταν και μια εμπορική επιτυχία. Και όπως και τώρα, πάντα, από δω και μισό αιώνα, στα μικρά και στα μεγάλα πάλκα, τα δικά του τραγούδια αποτελούσαν τον κορμό του ρεπερτορίου του αυθεντικά λαϊκού τραγουδιού. Επίσης ο Χατζηχρήστος
δεν παρίστανε τον «μάγκα», γιατί ήταν. Με τον τρόπο του και τον άψογο χαρακτήρα του στηλίτευσε την κακώς εννοούμενη «μαγκια» μέσα στον κόσμο του ρεμπέτικου τραγουδιού, τον καιρό της ακμής του.
Καινοτόμος, ρηξικέλευθος, γράφει τα πρώτα ίσως και τελευταία ρεμπέτικα σε ρυθμό βαλς. (Κι εδώ, ακριβώς, έγκειται η “καινοτομία” που εισήγαγε ο Απόστολος Χατζηχρήστος στο ρεμπέτικο τραγούδι: Έγραψε ρεμπέτικα τραγούδια με “ευρωπαϊκό” ρυθμό. Αν ο Μπάτης υπήρξε ο δάσκαλος του κώδικα του ρεμπέτικου, ο Χατζηχρήστος υπήρξε ο δάσκαλος για το μουσικό ήθος και ύφος του. (2)Σπουδαγμένος, με άψογη μουσική κατάρτιση για την εποχή του, παίζει εκτός από μπουζούκι, μαντολίνο, κιθάρα, ακορντεόν και πιάνο. Είναι από τους ωραιότερους τραγουδιστές του ρεμπέτικου και η συνεργασία του η δισκογραφική στην ερμηνεία των δικών του τραγουδιών με τον Στράτο μνημειώδης. Η φωνή του δυνατή, μελωδική, τενόρικη, μυθική, σμίγει στο πάλκο και στα αυλάκια των 78άρηδων δίσκων με τη μπάσα γνήσια ρεμπέτικη φωνή του πρωτομάστορα Μάρκου Βαμβακάρη σε ένα αξεπέραστο και μοναδικό φωνητικό ρεμπέτικο δίδυμο, που όμοιό του ούτε υπήρξε και ούτε θα ξαναγίνει ποτέ.
Αξιοπαρατήρητο είναι ότι συνεργάστηκε πάντα με στιχουργούς ποιότητος και πάντα, απόδειξη της μουσικής του φύσης, ζητούσε από αυτούς να γράφουν πάνω στις μελωδίες του.
Ο Χατζηχρήστος, πάντα στην καριέρα του ήταν υπεύθυνος για ένα μουσικό συγκρότημα. Μετά τον πόλεμο δημιούργησε αρκετά μικρά συγκροτήματα με νεαρούς ταλαντούχους οργανοπαίκτες και τραγουδιστές και σε μια εποχή που άλλοι περιφρονούσαν τα πανηγύρια και τις μικρές επαρχιακές πόλεις, αυτός έπαιξε εκεί δίνοντας όλο τον εαυτό του για ένα μέτριο μεροκάματο. Κι έπαιξε σε ταβερνάκια των πιο απόκεντρων και ταπεινών γειτονιών της Αθήνας και του Πειραιά, γιορτές και σαββατοκύριακα. Περήφανος και στο βάθος μοναχικός άνθρωπος, ολιγαρκής. Μια ζωή σε παράγκες και ανήλιαγα υπόγεια, ακόμα και όταν τα τραγούδια του ήταν τα πιο ένδοξα και εκείνα με την πιο βαθιά και μόνιμη σχέση με το κοινό που αγαπούσε το ρεμπέτικο. Αυτός ο μεγάλος κύριος, ο γόης, που κράταγε για τον εαυτό του την ιδιωτική του ζωή, σεμνός σαν κορίτσι στο πάλκο και στη ζωή, όταν αγρίευε... Ποτέ δεν μπόρεσε να τον εκβιάσει μαγαζάτορας κι ούτε μια φορά δεν ξέχασε να σταθεί πλάι στον αδικούμενο νέο συνάδελφο ή στον αφιρμάριστο παλιό. Ίσως η τελευταία ή προτελευταία φορά που έπαιξε και τραγούδησε πάνω στο πάλκο, ήταν το καλοκαίρι του 1958 στη Μυτιλήνη. Από τον περασμένο χρόνο ήταν άρρωστος. Πεθαίνει τον Ιούνιο του 1959. (1)Ο Απόστολος Χατζηχρήστος, αναμφίβολα, ξεχωρίζει ανάμεσα στους λίγους κορυφαίους λαϊκούς συνθέτες και αναμφισβήτητα του ανήκει μια θέση στην πρώτη γραμμή στο Πάνθεον των δημιουργών και ερμηνευτών του ρεμπέτικου τραγουδιού. Τα τραγούδια του δίσκου μια επιλογή από γνωστά κυρίως και
κάποια «αφαγωτα» κομμάτια έγινε με γνώμονα το κέφι, άλλα και τον στίχο,ώστε να αποτελούν τον κορμό λαϊκού προγράμματος.
Όσον αφορά την ενορχήστρωση και το παίξιμο των τραγουδιών το χαρακτηρίζει η εμμονή στο πρωτότυπο μιας και άποψη μου είναι ότι αυτά τα τραγούδια ενορχηστρώθηκαν και παίχτηκαν με έναν τέλειο μοναδικό τρόπο όταν πρωτογραφτήκανε στους δίσκους 78 στροφών. Θέλω να ευχαριστήσω από καρδίας τον Μιχάλη τον Δήμα για την εμμονή του στο πρωτότυπο και φυσικά τους φίλους από παλιά, Ηρακλή Βαβατσικα για την σημαντική συμβολή του και τον Μανώλη Πάππο για την ευγενή προσφορά του στο ομώνυμο τραγούδι Χατζηχρήστος. Επίσης τον φίλο Αντώνη Αινίτη, την Ντένια την Κουρούση και τον Σάκη τον Νικολετόπουλο που στόλισαν με τις φωνές τους τα περισσότερα τραγούδια. Και τον Μάνο Γρυσμπολάκη για την ηχοληψία. Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ στον φίλο εθνομουσικολόγο και σε βάθος γνώστη του Ρεμπέτικου Παναγιώτη Κουνάδη. Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ
στον Στέλιο Ψευτογκά για το σχέδιο του εξώφυλλου αλλά και την ονομασία του δίσκου, όπως επίσης και στην Μαρία Ψευτογκά για την επιμέλεια και το τελικό editing του ένθετου και του εξώφυλλου του δίσκου.
Κώστας Καλαφάτης
Apostolos Chatzichristos (1904 - 1959) was a rembetiko singer and composer from Asia Minor who wrote the lyrics and music of many famous rebetiko songs which he also performed. Besides his own songs he performed rebetika songs of other composers. Born in 1904 in Kokargiali, a suburb of Izmir, he came from a rich family. From an early age he studied music, learning piano, guitar and accordion. When in 1919 the Greek army landed in Smyrna Chatzichristos ranked as volunteer.
After the Asia Minor catastrophe his family fled to Greece. He was arrested by the Turkish army and remained in prison for several years in a camp from where he managed to escape with the help of his uncle. After he came to Greece, he found his family in Kea and settled in Piraeus. He married in 1929 and had two daughters. The same year he began to play bouzouki. He began to appear in small taverns in Piraeus and later in larger entertainment centers and worked with all the big names of that time. He first appeared in discography in 1938. He continued to work in different places both in the course of the occupation, and participated in partisan groups. After the war he continued recording songs. In the 1950s along with other well-known names of Rembetiko he toured in various regions of Greece. He died in June 1959 from lung cancer. Apostolos Chatzichristos recorded 85 songs composing the music and most of which were performed by him. Usually he wrote the lyrics of his songs. But sang songs of other composers too eg Vamvakaris, Papapaionnou, Tsitsanis etc. His voice reflected in more than 125 songs. The first song he recorded was “Exo vathia ton pono” in 1938. He was the reason I got involved about.
Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΡΕΜΠΕΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΓΕΝΙΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΩΝ ΚΑΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ
Μικρό χρονικό
Η πρώτη ομάδα νέων που ξανατραγούδησε το ξεχασμένο ρεπερτόριο του Ρεμπέτικου δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, από νέους φοιτητές και σπουδαστές,κυρίως της σχολής αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Ήταν η «ΦΛΟΑ», (Φοιτητική Λαϊκή Ορχήστρα Αθηνών). Από μια δεκάδα νέων μουσικών σπουδαστών που ξεκίνησαν, μόνο τρεις συνέχισαν μέχρι σήμερα τις ποικίλες μουσικές τους δραστηριότητες. Η επόμενη κίνηση τέτοιας μορφής ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια της χούντας και το 1973 εμφανίστηκε με εκλεκτούς μουσικούς η πρώτη κομπανία με το όνομα «Ρεμπέτικη». Την επόμενη δεκαετία συγκροτήθηκαν και εμφανίστηκαν κι άλλες τέτοιες ομάδες με διάφορα ονόματα όπως: «Οπισθοδρομική», «Αθηναϊκή», «Ονειρική», «Συγκρότημα Θεσσαλονίκης», «Λαϊκή στράτα», μέχρι την «Απόδημη κομπανία» της Αυστραλίας. Μέσα από αυτές τις μουσικές ομάδες ξεπήδησαν νέοι ερμηνευτές και μουσικοί, ενώ η όλο και διευρυνόμενη γνωστοποίηση του παλαιού ρεπερτορίου έκανε και τα πρώτα ονόματα του λαϊκού τραγουδιού να χρησιμοποιήσουν ως εφαλτήριο το παλαιό αυτό ρεπερτόριο για την άνοδο της δημοτικότητας τους. Μέσα σε ένα ενθουσιώδες κλίμα που δημιούργησε η ευρεία αυτή επαναφορά του Ρεμπέτικου μπαίνει στο χορό από την αρχή και ο Κώστας Καλαφάτης, σπουδαστής τότε στην Πάτρα μαζί ή δίπλα με τα νέα αυτά πρόσωπα.
Ως χαρακτήρας χαμηλών τόνων, ο Κώστας από την αρχή αυτής της καλλιτεχνικής του πορείας παρέμενε σε ένα “δημιουργικό περιθώριο” προσεγγίζοντας χρόνο με τον χρόνο, τις ιδιαίτερες πτυχές του μουσικοχορευτικό και ποιητικού φαινόμενου που ονομάζουμε Ρεμπέτικο. Επέλεγε κάθε εποχή να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει τα δυσκολότερα από το ρεπερτόριο αυτό,αγνοώντας τους “κανόνες προβολής και ανταγωνιστικότητας”, χωρίς ίχνος των λεγόμενων “δημόσιων σχέσεων”. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο αφοσίωσης με το αντικείμενο του κατόρθωσε να εκφράζει σχεδόν καλύτερα από τον καθένα, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένος στο ύφος των μεγάλων δημιουργών και ερμηνευτών του παρελθόντος.
Έτσι το εγχείρημα του αυτό να προσεγγίσει και να δώσει τη δική του έκδοση για τον πλέον αγαπημένο του Απόστολο Χατζηχρήστο είναι ταυτόχρονα μια δοκιμασία, και αποδεικνύει τον σεβασμό και την αγάπη του, όχι μόνο στο πρόσωπο, αλλά και στο παλιό ηχογραφημένο υλικό.
Η επαναφορά αυτή είναι ακόμη δυσκολότερη αν αναλογιστούμε ότι ο Χατζηχρήστος ως δημιουργός και ερμηνευτής, μ’αυτη την υπέροχη “φωνη της Σμυρνης” μέσα στο Πειραιώτικο Ρεμπέτικο αποτελεί μαζί με τον αγαπημένο Μάρκο Βαμβακάρη την κορωνίδα των ερμηνευτών του Ρεμπέτικου. Επισημαίνουμε ότι οι δυο τους καθοδηγούμενοι από την μουσική ενορχηστρωτική επιμέλεια του συμπατριώτη του Σπύρου Περιστέρη, που είχε την ευθύνη για την πλειοψηφία των ηχογραφημάτων που άφησαν στην δισκογραφία της εποχής τους υποδειγματικές καταγραφές, διφωνίες και οργανικά αριστουργήματα που μέχρι σήμερα είναι αδύνατον να επαναληφθούν με τέτοια ακρίβεια.
Παναγιώτης Κουνάδης
