έζησε στη Δυτική Αφρική (Σιέρρα Λεόνε, Δαχομέη, Χρυσή Ακτή), στέλνοντας σχετικές ανταποκρίσεις στην αλεξανδρινή εφημερίδα ¨Ταχυδρόμος¨.
Μια τέτοια ανταπόκριση από τη Σιέρρα Λεόνε στις 12/4/1924 αναφέρεται στο θρύλο των Δωδεκανησίων του Μ΄σίμπα-Μ΄σάμπα, την οποία και αναδημοσιεύουμε ως ακόμα ένα τεκμήριο, έστω και παράδοσης, τόσο για τη διαχρονική παρουσία Ελλήνων ως τις εσχατιές τους κόσμου, όσο και για την πολυσχιδή δράση του Απόδημου Ελληνισμού:
¨Εσχάτως επεσκέφθην τον σεβάσμιον ναΐπην του Τεμένους της Φούλα Τάων, Σεΐχ Άλφα Τηγιάννη (επαφήνω τα της ορθογραφίας εις τους αναγνώστας σας. Τα αραβικά γράμματα του ονόματος είναι Τε, Γιε, Άλεφ, Νουν και Γιε, με τας απαραιτήτους κάσρες, ντάμες και φάτχες). Ο αγαθός Ναΐπης υπήρξεν εις των μαρτύρων της πολυκρότου δίκης, ήτις εσχάτως συνετάραξε τους Μουσουλμάνους της Σιέρρα Λεόνης και περί ης άλλοτε έγραψα. Ο Σεΐχης δεν είναι Μαύρος, αλλά Γιορούμπα της Νιγηρίας, ανήκει δηλαδή εις φυλήν καυχωμένην ότι εις τας φλέβας της ρέει αίμα Σημιτών επιδρομέων εκ της Β. Αφρικής, διελθόντων την Σαχάραν προ αμνημονεύτων χρόνων.
Οι Γιορούμπα, καθώς και οι τούτων συγγενείς Χάουα, είναι υψηλοί, ξηρακιανοί, σωστοί τύποι τσέλιγκα, με μακράν λείαν κόμην, μανιώδεις λάτραι του Κερδώου και αγαπούν σαν παιδιά τα παραμύθια και τους θρύλους. Ότε διεβεβαίωσα τον Σεΐχην ότι το όνομα και το επώνυμον του ήσαν Ελληνικά, εφάνη κολακευθείς και μοι διηγήθη την ακόλουθον ιστορίαν μεταξύ δύο κυπέλλων τέιου και αρκετών ροφημάτων τεραστίας πίπας Duhill.
Εις την πατρίδα μου Κάνο υπήρχε μία παράδοξος παράδοσις αφορώσα την φάρα εις την οποίαν ανήκω και ήτις, σημειώσατε, έχει διακλαδώσεις ανά την Β. Νιγηρίαν και το Εμιράτον της Κατσίνας. Οι Τηγιάνοι ή, ως καλούμεθα εκεί Πηγιάννη, έχομεν αίμα λευκών. Οι προπάτορες μου ήσαν λευκοί, διότι τα ιερά μας βιβλία αναφέρουν ότι κατά τον μήνα Σααμπάν του 1188 έτους της Χίγγρα του Ιερού Ιμάμη (η Σελήνη του Αλλάχ είη επ΄ αυτόν) καραβάνιον ξένων έστησαν τας σκηνάς των έξω του Κάνο. Οι ξένοι ούτοι δεν ήσαν Μαύροι. Αρχηγός αυτών ήτο νέος πολεμιστής, ο προπάππος μου Πηγιάννη. Αυτός απέθανε μετά δύο έτη κατόπιν των κακουχιών της μακρυνής οδοιπορίας ήν αυτός και οι Μοχατζηρίδες του είχαν κάμει, διότι, καθώς διαβεβαίωσαν τον Αλέκη του Κάνο, ήσαν πρόσφυγες εκ της χώρας του Μ. Εσίμπα-Μ. Σάμπα πέραν των μεγάλων λιμνών.
Αποχαιρέτησα τον Ναΐπην, τον οποίον εκάλουν τα καθήκοντα του Ασρ εις το τέμενος και επανελθών εις τα ίδια, ήρχισα να βασανίζω το μυαλό μου περί της ετυμολογίας του Πηγιάννη ή Τηγιάννη και της βαρβάρου λέξεως Μ΄Σίμπα-Μ΄Σάμπα.
Μανθάνω ότι η εξωτική ούτη ¨ρωποπερπερήθρα¨ δηλοί την Αβυσσηνίαν και είναι δια τους μαύρους ότι η γεωγραφική έκφρασις Αιθιοπία εσήμαινε δια τους αρχαίους. Το 1188ον έτος της Εγείρας ισοδυναμεί με το 1770 της ημετέρας χρονολογίας. Επειδή δε το εμόν ρωμέικο φιλότιμο ήθελε τον Πηγιάννη Έλληνα, δεν έμενε ειμή να εξετάσω εάν τω 1770 υπήρχον Έλληνες εν Αβησσυνία. Και όντως υπήρχον. Ο Σάθας, ο Δαπόντες και ο περιηγητής Bruce ομιλούν περί αυτών και ο γράφων περί αυτών μεμαρτύρηκε κατά Ιούνιον 1918 εν τω εντευκτηρίω Καΐρου (η διάλεξις μου εξεδόθη αγγλιστί εν Μάντσεστερ τω 1920). Πρόκειται περί της δρακός των Ελλήνων νησιωτών, το πλείστον Δωδεκανησίων, φευγόντων τον τούρκον και καταντησάντων εν Αιθιοπία επί των ημερών του αγαθού Νεγούς Ιησού Β΄. Εις των αρχηγών των Ελλήνων ήτο ο Λέριος Γιάννης, χρηματίσας και Πρωθυπουργός του Τιγρέ, ων εγνώρισε προσωπικώς ο Βρους. Μετά τον θάνατον του φιλέλληνος Νεγούς, ο υιός του Ιωάς εδείχθη επιφυλακτικός απέναντι των Ελλήνων, ουδόλως δε παράξενον εάν τινές εξ αυτών ή των υιών αυτών να προετίμησαν ν΄ αναλάβωσι και πάλιν την βακτηρίαν του πλάνητος. Ο Πηγιάννη όθεν, ίσως ήτο συγγενής του Γιάννη. (ΠΙ κοπτιστί είναι άρθρον του λόγου).
Ώστε ο δαιμόνιος ρωμηός είχε πατήση τον πόδα του και εις την Δ. Αφρικήν. Ποίον άραγε θα χαιρετίσωμεν ως πρώτον Έλληνα διασχίσαντα την Σαχάρα τώρα οπότε, καθώς μανθάνω Έλληνες ήνοιξαν εμπορικούς οίκους εν αυτή τη Τουμπουκτού;¨.
Αφίσα από την έκθεση του 2013 για τον Ελληνισμό της Αιθιοπίας
Για την ιστορία ας σημειωθεί πως η Σιέρρα Λεόνε, χώρα με έκταση 72.000 τ.χ. και πληθυσμό περί τα 6.000.000 κατοίκους, τη δεκαετία του ΄90 δοκιμάστηκε σκληρά από έναν καταστρεπτικό εμφύλιο πόλεμο. Όπως σημειώνει ο π. Θεμ. Αδαμόπουλος, σήμερα η Ιερά Μητρόπολη Γουινέας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας διατηρεί στις παρυφές της πρωτεύουσας Freetown ένα συγκρότημα πολύπλευρων εγκαταστάσεων: Το μεγάλο Ι.Ν. της Αναστάσεως και του Αγίου Μωυσέως του Αιθίοπος – που χρηματοδοτήθηκε από την Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής – ένα νηπιαγωγείο, ένα δημοτικό σχολείο, μια ιατρική κλινική, ένα μεγάλο χώρο σίτισης, οικήματα για μια κοινότητα αναπήρων, δύο οικίες για τους ιερείς και ξενώνες για τους εργατοϋπαλλήλους και τους εθελοντές επισκέπτες της Ιεραποστολής. Τα σχολεία σε αυτό το συγκρότημα έχουν 485 μαθητές και δώδεκα δασκάλους.
Όσο για την Αβησσυνία, εκτός του ότι οι Αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Αιθίοπες του κατοικούντες νότια της Αιγύπτου, η παράδοση θέλει τον Έλληνα έμπορο από την Τύρο Φρουμέντιο να είναι ο απόστολος της χριστιανικής θρησκείας, σταλμένος στο Αξούμ από την Αυτοκράτειρα και μετέπειτα Αγία Ελένη, ο οποίος και κήρυξε στη Αβησσυνία το Ευαγγέλιο. Τα δε νεότερα χρόνια, η έντονη παρουσία των Ελλήνων στην Αιθιοπία καταγράφεται από τα τέλη του 19ου αι., οι οποίοι στην ακμή της παροικίας ανέρχονταν στους 6.000-7.000, ενώ σήμερα έχουν απομείνει περί τους 300.
Περί τους 300 είναι και οι Έλληνες που διαμένουν σήμερα στη Νιγηρία – 2.000 ήταν το 1987 – μια ελληνική παροικία που ήταν ισχυρότατη παλαιότερα με ονόματα επιχειρηματιών όπως του Γιώργου Τσοχώνη να ξεχωρίζουν, ένας επιχειρηματίας με σχετική δράση και στη Σιέρρα Λεόνε ήδη από το 1879.
Νίκος Νικηταρίδης
Μελετητής - Συγγραφέας - Αρθρογράφος - Ποιητής
[Στις φώτο : Το σχολείο της Ιεράς Μητρόπολης Γουινέας του Πατριαρχείο Αλεξανδρείας επί της οδού Syke στις παρυφές του Freetown της Σιέρρα Λεόνε – Η πόλη Κάνο της Β. Νιγηρίας]
πηγή www.hephaestuswien.com