Όλο και περισσότερες έρευνες αποτυπώνουν με ποσοστά τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και υπογραμμίζουν τη δυσκολία στην αντιμετώπιση της. Αν και σε αρκετά σημεία υπάρχουν διαφωνίες όλοι συγκλίνουν στο γεγονός ότι ο σημαντικότερος δείκτης που έχει αυξηθεί εκτός από τα χρέη μας είναι και το άγχος.
Διερευνώντας τις πηγές αύξησης του άγχους στον εργασιακό χώρο μπορούμε να εστιάσουμε στην ανασφάλεια διατήρησης της εργασίας καθώς και στην αντιμετώπιση της πιθανής απώλειας της. Ακολουθούν η διαχείριση των εργασιακών αναπροσαρμογών όπως η ανακατανομή εργασιών, η αύξηση φόρτου εργασίας και η αύξηση πιέσεων για επίτευξη στόχων. Σε ευρύτερο πλαίσιο βασική πηγή άγχους αποτελεί και η ανάγκη αλλαγής του τρόπου ζωής λόγω της μείωσης εισόδων και περιορισμού των δαπανών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την κλίμακα Κοινωνικής Επαναπροσαρμογής Holmes- Rache η απόλυση από την εργασία αποτελεί το 8ο κατά σειρά βαρύτητας πιο στρεσογόνο γεγονός στη ζωή κάποιου ενώ προηγούνται γεγονότα όπως η απώλεια αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο κ.α. Στις 20 πρώτες θέσεις βρίσκονται η μεγάλη αναπροσαρμογή εργασίας (15η), η μεγάλη αλλαγή οικονομικής κατάστασης (16η) καθώς και η αλλαγή προς διαφορετική κατεύθυνση εργασίας (18η). Εύλογα λοιπόν προκύπτει ότι το εργασιακό περιβάλλον έχει επηρεάσει σημαντικά τις ζωές των εργαζομένων αυξάνοντας το άγχος τους.
Κατανοώντας τις πηγές του άγχους είναι σημαντικό να δούμε με ποιο τρόπο αποτυπώνεται στη ζωή μας, τι συνέπειες έχει και κυρίως πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε.
Η πιο διαδεδομένη συνέπεια του άγχους είναι η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Η διάγνωση για τις περιπτώσεις ασθενών που δεν εμφανίζουν οργανικό πρόβλημα αλλά έχουν πόνους ή άλλα συμπτώματα είναι … «αγχος». Με τον τρόπο αυτό βρίσκουμε το αποτύπωμα του άγχους στο σώμα μας. Οι επιπτώσεις του άγχους όμως επεκτείνονται τόσο στο συναίσθημα όσο και στη συμπεριφορά. Οι συναισθηματικές διαταραχές μπορούν να εμφανίζονται ως απλές διακυμάνσεις στη διάθεση μέχρι εκδήλωση κατάθλιψης. Επίσης, οι καταστάσεις πίεσης συχνά αλλοιώνουν και τη συμπεριφορά μας δημιουργώντας διαπροσωπικές συγκρούσεις, τάση για ατυχήματα, αδυναμία χαλάρωσης, καταχρήσεις, απόσυρση, αντικοινωνική συμπεριφορά κ.α.
Σε συλλογικό επίπεδο, στο χώρο εργασίας, το εργασιακό άγχος συνδέεται με τη μείωση της παραγωγικότητας και της ικανοποίησης από την εργασία. Σε περιόδους πίεσης παρατηρείται αύξηση των συγκρούσεων ανάμεσα στους εργαζόμενους αλλά και μεταξύ της διοίκησης και των εργαζομένων.
Πέρα από τη διάγνωση όμως είναι και η αντιμετώπιση! Με ποιους τρόπους μπορούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι μέσα σε μια τόσο «στρεσογόνα» περίοδο? Το πιο απλό και συνάμα το πιο δύσκολο είναι να εντοπίσουμε τι ακριβώς μας δημιουργεί άγχος. Ακολουθεί η απόφαση για δραστική αντιμετώπιση των καταστάσεων και όχι παθητική αντίδραση του τύπου « όπως όλοι και εγώ» ή μετάθεση ευθυνών για ότι συμβαίνει στη ζωή μας. Μόνο όταν αντιληφθούμε ότι οι επιλογές μας καθορίζουν το μέλλον μας θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε όχι μόνο το άγχος μας αλλά και …τη ζωή μας. Εστιάζοντας στον εργασιακό χώρο, η επαφή μας και το μοίρασμα των θεμάτων που μας προβληματίζουν με ανθρώπους της εμπιστοσύνης μας μπορεί να μας οδηγήσει στην εύρεση εναλλακτικών τρόπων αντιμετώπισης που δεν είχαμε σκεφτεί. Η ιεράρχηση των προβλημάτων προς επίλυση θέτοντας προτεραιότητες, η προετοιμασία εναλλακτικών σεναρίων και η ευελιξία είναι σημαντικά «αγχολυτικά» μέτρα.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα αδιέξοδα είναι αυτά που πολλές φορές οδηγούν στην εξέλιξη, έτσι και μια τέτοια περίοδος ενδείκνυται για αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αλλά και αλλαγή της μέχρι τώρα συμπεριφοράς μας.
Ελισάβετ Γεωργίου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Επαγγελματικής Καθοδήγησης
Η Ελισάβετ Γεωργίου είναι ψυχολόγος – σύμβουλος επαγγελματικής καθοδήγησης ιδρύτρια του Κέντρου Συμβουλευτικής & Προσανατολισμού Be YourSelf (www.be-yourself.gr)
