Το ευτυχισμένο και άφθαρτο ον ούτε έχει – αυτό το ίδιο – ενοχλήματα ούτε και προξενεί σε άλλον, έτσι ούτε οργίζεται με κανέναν ούτε χαρίζεται πουθενά: όλα αυτά ταιριάζουν σε ον αδύναμο.

Ένα τίποτα είναι για μας ο θάνατος: αυτό που έχει αποσυντεθεί δεν αισθάνεται, κι ό,τι δεν αισθάνεται είναι για μας ένα τίποτα.

Όριο για το μέγεθος των ηδονών είναι η εξάλειψη κάθε πόνου. Όπου είναι παρούσα η ηδονή, δεν υπάρχει – για όσο χρόνο διαρκεί αυτή – σωματικός ή ψυχικός πόνος ή και τα δύο αυτά μαζί.

Δεν είναι δυνατόν να ζει κανείς χαρούμενα, αν η ζωή του δεν έχει γνώση, ομορφιά και δικαιοσύνη, κι ούτε πάλι είναι δυνατόν να ’χει η ζωή του γνώση, ομορφιά και δικαιοσύνη, αν δεν έχει και χαρά. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά δεν μπορεί να ζει ευτυχισμένα.

Για να αισθάνεται κανείς ασφαλισμένος από τους ανθρώπους έχει στη διάθεσή του – σαν φυσικό αγαθό – την εξουσία και τη βασιλεία, που με τη βοήθειά τους μπορεί κανείς καμιά φορά να κατακτήσει αυτή την αίσθηση της ασφάλειας.

Ορισμένοι άνθρωποι θέλησαν να δοξαστούν και να γίνουν διάσημοι, νομίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα είναι ασφαλείς απέναντι στους άλλους. Έτσι, αν η ζωή αυτών των ανθρώπων πραγματικά έγινε πιο ασφαλής, πραγματικά απόκτησαν αυτό το φυσικό αγαθό, αν όμως δεν έγινε, τότε δεν έχουν ό,τι από την αρχή κιόλας αποζήτησαν παρακινημένοι από το φυσικό ένστικτο.

Αν δεν μας ανησυχούσαν οι υποψίες ότι τα ουράνια φαινόμενα και ο θάνατος ίσως κάπως να μας αφορούν, κι επίσης, αν δεν συνέβαινε να αδυνατούμε να κατανοήσουμε τα όρια του πόνου και της ηδονής, δεν θα χρειαζόμαστε τη φυσική επιστήμη.

Δεν είναι δυνατόν να απαλλαγεί κανείς από τον φόβο για τα πιο σημαντικά πράγματα [τα ουράνια και τα ατμοσφαιρικά φαινόμενα, και τον θάνατο], αν δεν έχει κατανοήσει ποια είναι η φύση του σύμπαντος αλλά διακατέχεται από κάποιαν ανησυχία για όσα λένε οι μύθοι. Επομένως, χωρίς την επιστήμη της φύσης δεν μπορεί να απολαμβάνει κανείς στο ακέραιο τις ηδονές.

Σε τίποτα δεν ωφελεί να φροντίζει κανείς να προστατεύεται από τους ανθρώπους, ενώ θα εξακολουθεί να έχει τις ανησυχίες του για όσα βρίσκονται ψηλά επάνω [στον ουρανό] και κάτω από τη γη και γενικώς στο άπειρο σύμπαν.

Με μια στέρεα θεμελιωμένη δύναμη και με αφθονία χρημάτων είναι, ως ένα βαθμό, δυνατόν να ασφαλιστεί κανείς από τους ανθρώπους, ωστόσο απόλυτη ασφάλεια έχει κανείς άμα ζει ήσυχα και απομακρυσμένος από τους ανθρώπους.

Ο φυσικός πλούτος έχει όρια και κατακτάται εύκολα, αντίθετα ο πλούτος τον οποίο κυνηγάει κανείς από κενοδοξία χάνεται στο άπειρο.

Λιγοστά είναι τα πράγματα που τα φέρνει η τύχη στο σοφό, τα μεγαλύτερα και τα πιο σημαντικά τα διευθύνει η λογική σκέψη, κι αυτό γίνεται και θα γίνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Ο δίκαιος ζει εντελώς αδιατάρακτα, ο άδικος είναι γεμάτος ταραχή.

Όποιο έχει κατανοήσει τα όρια της ζωής γνωρίζει ότι εύκολα κανείς πορίζεται εκείνο το οποίο διώχνει τον πόνο, τη στέρηση και κάνει όλη τη ζωή τέλεια, δεν χρειάζεται, επομένως, πράγματα που συνεπάγονται αιώνες.

Πρέπει κανείς να στοχάζεται τον σκοπό της ζωής κι όλη εκείνη την προφάνεια στην οποία ανάγουμε τις γνώμες μας, διαφορετικά, τα πάντα θα ‘ναι γεμάτα αμφιβολία και σύγχυση.

Άμα αμφισβητείς όλες τις αισθητηριακές εντυπώσεις, δεν θα ‘χεις πια πού να βασιστείς, προκειμένου να ξεχωρίσεις ανάμεσά τους αυτές για τις οποίες υποστηρίζεις ότι είναι ψευδείς.

Αν απορρίψεις εντελώς κάποια αισθητηριακή εντύπωση και δεν κάνεις καμιά διάκριση ανάμεσα σε ό,τι αποτελεί γνώμη, η οποία περιμένει να επαληθευτεί, και σε ό,τι είναι ήδη παρόν ως περιεχόμενο της αισθητηριακής αντίληψης, ως συναίσθημα ή ως παραστασιακό ενέργημα της διάνοιας, θα προκαλέσεις – εξαιτίας αυτής της αστήρικτης γνώμης σου – σύγχυση στις άλλες αισθητηριακές εντυπώσεις, έτσι ώστε τελικά δεν θα ’χεις πια διόλου κριτήριο. Και αν στις υποκειμενικές σκέψεις σου θεωρήσεις ως βέβαιο αυτό το οποίο χρειάζεται να εξεταστεί ή αυτό το οποίο δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί, δεν θα αποφύγεις την πλάνη, και κάθε κρίση σου σχετικά με το τι είναι ορθό και τι δεν είναι θα υπόκειται διαρκώς σε αμφισβήτηση.

Απ’ όσα παρέχει η σοφία για την ευτυχία της ζωής συνολικά, το κατά πολύ πιο σημαντικό είναι η απόκτηση φίλων.

Η ίδια σκέψη που μας όπλισε με θάρρος πως κανένα φοβερό πράγμα δεν διαρκεί αιώνια ή έστω για πολύ, μας πείθει και για το ότι στα πεπερασμένα πράγματα τη σιγουριά την εξασφαλίζει πρωτίστως η φιλία.

Ν.Μ.Σκουτερόπουλου

Εκδόσεις ΣΤΙΓΜΗ – Αθήνα 2013

Απόσπασμα από τους αφορισμούς του ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ «ΚΥΡΙΑΙ ΔΟΞΑΙ» σε μετάφραση