ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ :
giweather joomla module
Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024 - 3:50:12π.μ.
18
Μαρτίου

FRIEDRICH HÖLDERLIN - SUSETTE CONTARD του Σωτήρη Ε. Γυφτάκη

Κατηγορία Πεζογραφία

Από τους κορυφαίους Γερμανούς ποιητές και ο τραγικότερος χωρίς αμφιβολία, αλλά και ο λυρικώτερος όλων των εποχών, ο ποιητής των ποιητών κατά το Γερμανό φιλόσοφο Martin Heidegger,

αλλά δυστυχώς ο παρεξηγημένος από τους συγχρόνους του, μεγάλος ποιητής Χέλντερλιν...ανακαλύφτηκε μετά από εκατό τόσα χρόνια και μάλιστα από τους Γερμανούς ποιητές και φοιτητές!


Γεννήθηκε στο Λάουφεν κοντά στο ποταμό Νέκαρ, το 1770. Θα σπουδάσει οικότροφος σε ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα του Τύπινγκεν και θα διακριθεί για την επιμέλειά του και την εσωστρέφειά του. Νωρίς θα εντυπωσιαστεί από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και απ΄ ό,τι αυτό συναποτελείται.


Εικοσάχρονος θα μεταφράσει την Αντιγόνη του Σοφοκλή κι απ΄ αυτή την περίοδο θα δεθεί τόσο με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, ώστε για όλη του τη δημιουργική περίοδο της ζωής του να ασχοληθεί και να δημιουργήσει μόνο σε καθαρά ελληνικά θέματα. Η Γαλλική επανάσταση τον βρίσκει στο Τύπινγκεν και γαλουχείται από το πνεύμα της. Η οικογένειά του τον προόριζαν για μια καλή, εκκλησιαστική καριέρα, πράγμα που ο ίδιος πολύ γρήγορα απέρριψε. Μη έχοντας και πολλές δυνατότητες για μια καλύτερη δουλειά θα αναγκαστεί να κάνει τον οικοδιδάσκαλο, κάτι που πέρναγε εκείνη την εποχή, που οι οικογένειες των πλούσιων ευγενών τους πλήρωναν καλά.


Με τη βοήθεια του φίλου του ποιητή Φρειδερίκου Σίλλερ θα βρει τέτοια δουλειά στο Walterhausen στην Karlotte von Kalb. Απ΄ αυτήν θα εμπνευστεί το 1793 και θα γράψει το Kabale und Liebe (Δολοπλοκία και Αγάπη) και παράλληλα θα αρχίσει να δημοσιεύει στο περιοδικό του Σίλλερ Θάλεια στίχους του ,ύμνους αλλά τον Υπερίωνά του, στην αρχική του μορφή.


Θα φύγει γιά την Ιένα, όπου θα παρακολουθήσει μαθήματα φιλοσοφίας και εκεί θα προσπαθήσει να συνδεθεί περισσότερο με το Γκαίτε, που ίσως θα του φαίνονταν χρήσιμος για κάποια μελλοντική του, πιθανόν, σταδιοδρομία στο ακαδημαϊκό επάγγελμα.


Το 1796 με τη βοήθεια του Fried. Hegel θα πιάσει μια πολύ καλή θέση οικοδιδασκάλου στην οικογένεια του μεγαλοτραπεζίτη Κόνταρντ, όπου θα αναλάβει το γιο του Henry και θα ερωτευτεί παράφορα τη μητέρα του μαθητή του, Susette. Το χρονικό διάστημα που έμεινε στο σπίτι του τραπεζίτη, υπήρξε και το ευτυχέστερο της ζωής του. Η σχέση του αυτή από τη μια μεριά θα τον ρίξει σε μεγάλη δυστυχία και ίσως η αιτία της καταστροφικής ,ψυχικής του υγείας, από την άλλη μεριά η Σουζέττε (Διοτίμα, για τον ποιητή), είναι το πρόσωπο, πάνω στο οποίο θα στηριχτεί σχεδόν όλο το δημιουργικό έργο του ποιητή.


Θα φύγει από τη Φρανκφούρτη ψάχνοντας για άλλη εργασία. Αρχικά θα καταφύγει στο Χόμπουργκ της περιοχής του Ζάαρ, αλλά και εκεί δε θα βρει κάτι σπουδαίο και θα απευθυνθεί στο Φρειδερίκο Σίλλερ, παρακαλώντας τον για την άμεση συμπαράστασή του. Βρίσκει τελικά κάποια εργασία οικοδιδάσκαλου στην Ελβετία, αλλά όταν φτάνει εκεί και τον αντικρίζουν κουρελοντυμένο κι εξαθλιωμένο τον αποπέμπουν.


Στο μεταξύ το φλογερό του πάθος γιά την αγαπημένη του Διοτίμα, τον κάνουν καταπληκτικά δημιουργικό. Θα γράψει εκεί τον Υπερίωνα και λίγο αργότερα τον Θάνατο του.


Το βιοποριστικό του πρόβλημα είναι πια επιταχτικό και μη έχοντας άλλη διέξοδο γυρίζει πάλι στη μητρική κατοικία το 1800.Είναι μόλις 30 χρόνων και ψυχικό ράκος. Γράφει και μελετά συνεχώς και μέσα από την ποίησή του για την Διοτίμα του ξεχύνεται το πάθος και οι ποιητικές λυρικές κραυγές του. Το 1801 φεύγει για τη Νότια Γαλλία, γιά το Μπορντό, που του έχουν υποσχεθεί δουλειά. Μάταια, όμως!


Ο ποιητής για ένα ολόκληρο χρόνο χάνεται από τα μάτια του κόσμου. Περιφέρεται πλάνητας και δυστυχής, πεινασμένος και εξαθλιωμένος, επιστρέφει στη Γερμανία μετά από πολύμηνη εξαφάνισή του και πληροφορείται το θάνατο της αγαπημένης του Διοτίμας. Για ένα μικρό διάστημα γράφει τα υπέροχα ποιήματά του: Άρτος και Οίνος, τους Θρήνους του Μένωνος γιά τη Διοτίμα, μεταφράζει από τα αρχαία Ελληνικά τραγωδίες αλλά πέφτει κατά διαστήματα σε παραλογισμούς και ψυχικές διαταραχές.


Στο Νύρτινγκεν θα βρει καταφύγιο για λίγο καιρό κοντά στη φύση. Επηρεασμένος βαθιά από τον Εμπεδοκλή στρέφεται στα στοιχεία της Φύσης και ψάχνει για να βρει ηρεμία. Ο ήλιος, ο αέρας και τα ποτάμια του προκαλούν δέος, τα ιερά στοιχεία, όπως ονομάζει. Σ΄ αυτή τη περίοδο θα γράψει και τα καλύτερα ποιήματά του, τους θεϊκούς του ύμνους!


Πέφτει συχνά σε μαύρα σκοτάδια, αλλά και οι φωτερές διαύγειες του μυαλού του, του προσφέρουν τη δυνατότητα να γράφει. Θα μεταφράσει τον Οιδίποδα Τύραννο του Αισχύλου, θα μεταφράσει σχεδόν όλους τους Ύμνους του Πίνδαρου και μετά θα συνθέσει τους υπέροχους Spaethymnen (Κατοπινοί Ύμνοι).


Θα ξαναπάει στο Χόμπουργκ το 1804, μα θα επιστρέψει πίσω. Την επόμενη χρονιά θα πεθάνει ο καλός φίλος και συμπαραστάτης του στις δύσκολες στιγμές του, ο φίλος του, Σίλλερ. Η κατάσταση του ποιητή χειροτερεύει και με δυσκολία πια μπορεί να γράφει αλλά εκεί συμπληρώνει τα γραφτά του. Το 1806 η κατάστασή του χειροτερεύει πάρα πολύ. Πέφτει σε βαθιά πνευματική σύγχυση από την οποία δε θα εξέλθει ποτέ πιά ως το θάνατό του, παρά ελάχιστες φορές θα υπάρξουν κάποια φωτεινά διαλείμματα…


Μετά από μια πολύμηνη παραμονή σε κάποια κλινική στο Τύπινγκεν, θα επιστρέψει στο σπίτι του ενός παλιού του φίλου ξυλουργού του Τσίμμερμανν ,σε ένα σπιτάκι, κοντά στον αγαπημένο του ποταμό Νέκαρ και θα θωρεί τα νερά του ποταμού. Θα μείνει 37 ολόκληρα χρόνια βυθισμένος στο σκοτάδι της παραφροσύνης. Θα τον βρει ο θάνατος στις 7 Ιούνη 1843.
Χτυπημένος από τον θεό Απόλλωνα ο ποιητής, όπως ο ίδιος κάμποσα χρόνια πριν τη μεγάλη συμφορά του, είχε προμαντέψει!


Ποιος ξέρει, ίσως το απολλώνιο φως δε μπόρεσε να αντέξει ο βασανισμένος από το πάθος προς τη σκοτεινή του ιέρεια, την Διοτίμα του και το φως τον βρήκε κατακούτελα!


Λέγεται, πως το έργο του είναι συνυφασμένο με τη ζωή του, εσωτερική κι εξωτερική. Και είναι απ΄ αυτή αξεδιάλυτο. Το έργο εξηγεί τη ζωή και αντίστροφα. Ο Χέλντερλιν, ο τραγικότερος ίσως όλων των εποχών, Γερμανός ποιητής, με το έργο του εξύμνησε τον αρχαίο ελληνικό κόσμο και προσπάθησε να τον ζήσει σαν Έλληνας, αλλά τον βίωσε ως Ευρωπαίος πολίτης -προφήτης του18ου αιώνα.



( Επιστολή του Χαίλντερλιν προς την Σουζέττε Κόνταρντ )

 

Χόμπουργκ Μάης, 1799

 

«Εδώ στον Υπερίωνά μου βρίσκεται η αγάπη. Ελπίζω να σου δώσει λίγη ευτυχία αυτός ο καρπός των ψυχικά ολοκληρωμένων, αλλά κι ευτυχισμένων ημερών μας. Συγγνώμη που η Διοτίμα πεθαίνει!! Θυμάσαι, τότε διαφωνούσαμε γιά αυτό. Εγώ επέμενα, πως έτσι πρέπει να τελεστεί και να τελευτήσει. Τώρα πια, έτσι ,όπως τα πράγματα ήρθαν μόνο αυτός ο τρόπος υπάρχει. Αυτή η διέξοδος μου μένει και ταιριάζει απόλυτα στην κατάστασή μας Αγαπημένη, όλα, όσα από τους άλλους κι από μας εξαρτώνται, είναι καταδικασμένα. Πάρτο λοιπόν και σαν μια ευχαρίστηση, που έτσι αληθινότερο μένει. Ποιος ξέρει, ίσως θάπρεπε να πέσω στα πόδια σου, να σε παρακαλέσω να με βοηθήσεις να γίνει καλλιτέχνης ήσυχα κι ελεύθερα και πιστεύω πως θάταν δυνατόν, γιατί σ όλη μου τη ζωή αυτό επιθυμούσα κι ονειρευόμουν και συχνά με σιωπηρή απελπισία το νοσταλγώ...


Τώρα όλα αυτά τα όνειρα και οι ελπίδες τινάχτηκαν στον αέρα. Δεν υπάρχει πια επιστροφή...Θα καώ μέσα στις ίδιες μου τις σκέψεις .


Αγαπημένη, κράτησε τη καρδιά σου καθαρή .Αυτό είναι ανώτερο από κάθε τι. Είναι το σοφότερο που έχουμε να κάνουμε !..»


(Σημείωση: Ένα μικρό απόσπασμα από το θαυμάσιο συνθετικό ποίημα, Θρήνοι του Μένωνος γιά την Διοτίμα είναι πολύ χαρακτηριστικό γιά τη βαθιά λατρεία του δημιουργού προς την αγαπημένη του Σουζέττε.)


«...Σ΄ αναζητώ την πάσα ημέρα μάταια παντού ρωτώ, ξαναρωτώ, μα μάταια, τους άδειους δρόμους στα υψώματα τα εύοσμα σ΄ αναζητώ, σε κάθε ίσκιωμα και στις βρυσούλες των δασών. Το πνεύμα μου πλανιέται γαλήνη αναζητώντας, όπως το λαβωμένο το ζαρκάδι, τα γνώριμα του δάσους τα απόσκια, ανώφελα, γυρεύει...»

 

 

( Επιστολή της Σουζέττε προς τον Χέλντερλιν)

 

«Η επιστολή μου σε βαριοκάρδισε πάλι αγαπημένε! Η δική σου όμως μου έδωσε τόση χαρά, ανείπωτα βαθιά και μ΄ έκανε τόσο ευτυχισμένη, με τη τόση ευγένεια κι αγάπη που έκλεινε μέσα της…


Αχ, πόσο ανταποκρίθηκε η καρδιά μου σε όλους τους τόνους, όταν τη διάβαζα. Πόσο σωστά και αληθινά, όμορφα στήθηκε η μορφή μου μέσα σου! Και εσύ; Αμφέβαλες καθόλου για τη δική μου αγάπη. Ίσως να σε στεναχώρησε το γράμμα μου, κρύο και στεγνό όπως ήταν! Θα μπορούσες όμως τον πόνο μου και τα δάκρυά μου να δεις με αυτές τις σκέψεις;


Δεν μπορώ να φανταστώ ποιαν εντύπωση θα σου προξένησαν τα λόγια μου, αλλά σκέφτομουν τα δάκρυά σου να τρέχουν και καυτερά να κυλάνε πάνω μου και να μου πνίγουν την καρδιά..


Βουβή και κουφή κάθομουν όλο το βράδυ, τίποτα άλλο δε μπορούσα να σκεφτώ παρά εσένα και σφιγγόμουν πάνω σου να ακούσω τους χτύπους της καρδιάς σου, για απαλαφρώσω τη δικιά μου, που τόσο υπόφερε.


Αχ να μπορούσα, να μου ήταν δυνατό να τρέξω κοντά σου και να σε παρηγορήσω. Κανένα μυστικό δε σου έχω αποκρύψει ψυχή μου! Αχ, δε ξέρω ακριβέ μου, αν τα σωστά λόγια βρίσκω για να σου πω αυτό ακριβώς που αισθάνομαι, όμως το σίγουρο είναι και για αυτό είμαι πολύ πεπεισμένη, πως θα ήθελα με οποιοδήποτε πρόσφορο τρόπο γίνονταν να βρίσκομουν πάλι κοντά σου. Ας είναι ευτυχισμένες οι ώρες σου και οι στιγμές σου! Θα μπορούσα με μεγάλη μου ευχαρίστηση να προσευχόμουν ώρες, αν θα μου έδιναν οι θεοί την ευκαιρία να σε ξανασυναντήσω. Το δαιμόνιο της αγάπης μέσα μου ορμητικά με ωθεί προς εσένα. Μ΄ αυτές τις σκέψεις θέλω να αποκοιμηθώ και χίλιες ευχές για σένα να κάνω...


Αγαπημένε, το πάθος της βαθιάς κι ανεξερεύνητης αγάπης δε βρίσκει εδώ στη γη την πλήρη ικανοποίησή του, ποτέ!
Αυτό να ψάχνουμε είναι απελπισία, είναι τρέλα, όμως κάποιες φορές σκέφτομαι, μήπως κι έτσι το έχουν οι θεοί ορίσει!
Ω, κάλλιστε και πολυαγαπημένε, ηρέμησε πάλι!


Και γίνε πάλι αιθέριος και στείλε μου το υπέροχο μακάριο, συναίσθημα να λυτρωθώ! Θέλω να μάθω, να ξέρω, ότι είσαι εσύ, τουλάχιστον ευτυχισμένος και μακάριος και τότε θα βρω κι εγώ τη γαλήνη και την άπειρη ηρεμία, που θα με ανεβάσει στον υπέροχο κόσμο, κόσμο μας να λυτρωθώ... Να με κάνει ευτυχισμένη!
Αγαπημένε χαίρε!»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Σωτήρης Ε. Γυφτάκης
Συγγραφέας
Από το βιβλίο "ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ"

Διαβάστηκε 292 φορές
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)

Πολιτιστικο Σωματειο «οι κορυφαιοι»

Ποιοι Ειμαστε

Το mcnews.gr είναι ένα site, που φιλοδοξεί να δώσει στους αναγνώστες του αντικειμενική και ανεξάρτητη ενημέρωση, χωρίς υπερβολές, παραποιήσεις και σκοπιμότητες...

Διαβάστε περισσότερα