γιατί είναι μοναδική περίπτωση παγκόσμια, ένας τόσο μεγάλος ποιητής να φύγει τόσο νωρίς μόλις στα 26 του χρόνια!
Ο Κητς γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1795. Κατάγονταν όμως από πολύ πτωχή οικογένεια και σα να μην έφτανε αυτό, έμεινε ορφανός από τα 13 του χρόνια κι αναγκάστηκε σε λίγο να ψάξει για δουλειά προκειμένου να λύσει το επιτακτικό βιοποριστικό του πρόβλημα, με την υγεία του κλονισμένη από την κακοπέραση και τις στερήσεις. Ευτυχώς για την αγγλόφωνη ποίηση, που θα είχε χαθεί για αυτή ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της, αλλά και για τον ίδιο που θα άλλαζε η ως τώρα στερημένη του ζωή.
Βρέθηκε ο μαικήνας! Ένας άγνωστος ποιητής, αλλά πολιτευτής και πλούσιος, που θα αναλάβει τη μόρφωση του νεαρού πανέξυπνου και ταλαντούχου Τζων. Θα τον στείλει να τελειώσει το σχολείο και στη συνέχεια θα τον γράψει στην ιατρική σχολή.
Νωρίς ευτυχώς, που το θείο αστέρι της ποίησης τον πήρε από το χέρι και τούδειξε άλλον δρόμο, αυτόν της ποίησης!
Ο καλός του προστάτης δε μπόρεσε να τον μεταπείσει, κάποιοι άλλοι κατάφεραν να τον κερδίσουν, οι ποιητές!
Ο Edmund Spenser (1552- 1599), ο επικολυρικός αναγεννησιακός ποιητής, καθώς και ο σύγχρονός του Σέλλεϋ. Δεκαενιάχρονος θα στείλει ποιήματά του στο περιοδικό Examiner, και δυο χρόνια αργότερα θα τυπώσει το πρώτο του βιβλίο Ενδυμίων.
Άρχισε να γίνεται γνωστός παρά τις κάποιες κακές κριτικές που υπήρξαν για το πρώτο του βιβλίο. Όμως είναι σίγουρο πως αυτός πικράθηκε πολύ και αυτή του την πίκρα τη βάθυνε και ο θάνατος του αδερφού του, λίγο καιρό αργότερα. Η υγεία του πήγαινε από το κακό στο χειρότερο και κάποιοι φίλοι του συνέστησαν την Ιταλία για να βοηθήσει λίγο την υγεία του, στο μεταξύ έχει προστεθεί στις δύσκολες αυτές στιγμές κι ένας απεγνωσμένος έρωτας, που αντί να τον βοηθήσει τον σπρώχνει περισσότερο στη δυστυχία…
Εγκαταστάθηκε στη Ρώμη. Είναι όμως ήδη αργά. Η υγεία του έχει ανεπανόρθωτα πια καταστραφεί και σε λίγο καιρό θα χάσει τη ζωή του στη Ρώμη. Ενταφιάστηκε στο προτεσταντικό νεκροταφείο της Ρώμης και σύμφωνα με την επιθυμία του, πάνω στο τάφο του χαράχτηκε η τελευταία του επιθυμία: Είναι θαμμένος εδώ κάποιος που το όνομά του ήταν γραμμένο στο νερό!
Ήταν την άνοιξη του 1821 και στην αγαπημένη του Ελλάδα ξέσπαγε η Επανάσταση κι αυτός έφευγε τόσο νέος, στα 26 του χρόνια. Όπως ακριβώς και με τον ομοϊδεάτη του μεγάλο Γερμανό ποιητή συνέβη, θα τον ανακαλύψουν πολύ αργότερα.
Ο Κητς είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αγγλικής ποίησης. Διαφέρει όμως ουσιαστικά από τους άλλους Άγγλους ρομαντικούς ποιητές, γιατί το μεγαλύτερο μέρος του έργου του είναι ελληνικοί μύθοι, που αναπλάθονται από το νεαρό, μεγαλοφυή ποιητή, μπαίνοντας σε καινούργιες φόρμες. Η κλασική μυθολογία θα βρει στην ποίηση του Κητς, έναν από τους καλύτερους επαναβεβαιωτές των καταβολών των μύθων ...Τα περισσότερα έργα του άλλωστε φέρουν τίτλους αρχαιοελληνικούς κι από την Αρχαία Ελληνική μυθολογία αντλούν τα θέματά τους. Μετά τον Ενδυμίωνα, που θα ξαναδουλέψει και θα τον εκδόσει πάλι, θα ακολουθήσουν ο Υπερίωνας, και το υπέροχο συνθετικό ποίημα: Ωδή σε μια Ελληνική Υδρία και ένας τόμος με αρκετές ωδές και ποιήματα κι ανάμεσα τους οι Ωδές:Στο Φθινόπωρο, Σ΄ ένα Αηδόνι, Στην Ψυχή, Η Λάμια, Το Βράδυ της Αγίας Αγνής κ.ά.
Η ποιητική μεγαλοσύνη του Κητς βρίσκεται ουσιαστικά στην αυθόρμητη και μεγαλόστομη, σχεδόν επική δομή του στίχου του, που παρόλα αυτά καταφέρνει να κλείνει μέσα του μια τρομερή ευαισθησία κι εσωτερικούς κραδασμούς πρωτόγνωρους για τη ρομαντική εποχή του. Είναι το γεγονός, πως μόνο ένας μεγάλος ποιητής θα μπορούσε να αφομοιώσει τόσο καλά και προπάντων αυτούσιο και πηγαίο τον αρχαίο ελληνικό μύθο, πράγμα που δεν το πέτυχαν μεγάλοι κλασικοί της Διαφώτισης ή και αργότερα, στην εποχή της Sturm und Drang.
Εντύπωση πάντως προκαλεί, πως ενώ τα ελληνικά του Κητς ήταν ελάχιστα, κατόρθωσε ωστόσο να δημιουργήσει θαυμάσια ποίηση στηριγμένη κύρια στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα και να υμνήσει όσο ελάχιστοι την αρχαία ελληνική ομορφιά.
Για την Φάνυ Μπράουν ελάχιστα γνωρίζουμε, αλλά είναι σίγουρο πως αυτός ο έρωτας ποτέ δεν ευδοκίμησε και, αν μη τι άλλο, πάντως, βαθιά πίκρα κι απογοήτευση στον ποιητή έδωσε αρκετή.
(Επιστολή Τζων Κητς προς την Φάνυ Μπράουν)
«Γλυκύτατη Φάνυ, κάποτε φοβόσουν πως δεν σε αγαπούσα τόσο πολύ όσο επιθυμούσες. Αγαπημένο μου κορίτσι, σ΄ αγαπώ και θα σ΄ αγαπώ πάντα ως την βαθιά αιωνιότητα. Όσο περισσότερο σε μαθαίνω, τόσο περισσότερο σ΄ αγαπώ. Ακόμη και οι περιπτώσεις της ζηλοτυπίας μου είναι εκστάσεις της αγάπης μου.
Σε βασάνισα πολύ, το ξέρω, αλλά πίστεψέ με από αγάπη το έκανα αυτό. Μπορώ όμως και διαφορετικά να κάνω;
Εσύ πάντα είσαι και κάτι το καινούργιο!! Τα τελευταία φιλιά σου ήταν και τα γλυκύτατα, το τελευταίο χαμόγελο σου το φιλικότατο, η τελευταία σου κίνηση, η πιο χαριτωμένη...
Όταν περνούσες χθες από το σπίτι μου και κάτω από το παράθυρό μου σε αντίκρισα, γέμισα από τέτοιο θαυμασμό και αλήθεια, νόμισα, πως για πρώτη φορά σε έβλεπα...
Κάποτε μού έλεγες πως είμαι ερωτευμένος με την ομορφιά σου και μόνο, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια είμαι με σένα κι ό,τι εσένα συνέχει. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που γνωρίζω και τρέμω για αυτά... Η Ψυχή μου φαίνεται πως είναι πολύ πιο ανήσυχη και πιότερο ανικανοποίητη, που ποτέ της σε κορμί ανθρώπινο δεν μπήκε, που τόσο μικρό και στενάχωρο για δαύτη είναι... Τα αισθήματά μου δε στέριωναν ποτέ και σε κανέναν παρά σε σένα μονάχα κι αυτό θέλω να το γνωρίζεις!
Όταν είσαι στο δωμάτιό σου, εκεί σκαλώνουν και οι σκέψεις μου και είσαι ο μόνος άνθρωπος που πάνω σου συγκεντρώνεις όλο μου τον ψυχικό κόσμο. Ο φόβος, ξέρετο, δεν στέκει με τίποτα. Αχ, καλή μου, ελπίζω, να μη με παρεξήγησες για αυτά που σου είπα. Ακόμα δε μπορώ να φανταστώ, πως έστω και την ελάχιστη κακία μου κρατάς…»
Ο αγαπημένος σου
Τζων
Σωτήρης Ε. Γυφτάκης
Συγγραφέας
Από το βιβλίο "ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ"
