Ο καθένας φτιάχνει με το δικό του τρόπο εικόνες, έτσι όπως στο δικό του μυαλό και στη δική του συναισθηματική φόρτιση καταγράφονται τα περιγραφικά στοιχεία του ποιήματος ή ερμηνεύει με τη δική του ευαισθησία τα αφηρημένα νοήματά του.
Ο καθένας απολαμβάνει το ποίημα, έτσι όπως ακριβώς τα δικά του μέσα το μετασχηματίζουν από λόγο σε εικόνες και συχνά δεν συνταυτίζονται με τα συναισθήματα και τις περιγραφές του ποιητή. Δηλαδή, εδώ, εκδηλώνεται το ιδιαίτερο υποκειμενικό στοιχείο του καθενός, όπως αυτό ερεθίζεται από το ανάγνωσμα ή άκουσμα του ποιήματος. Ο καθένας δηλαδή, είναι ταυτόχρονα σκηνοθέτης των προσλήψεών του.
Όταν όμως το ποίημα γίνεται εικόνα στη κινηματογραφική ή τηλεοπτική οθόνη τότε τα πράγματα αλλάζουν. Εκεί, οι λέξεις γίνονται εικόνα. Ο σκηνοθέτης παρεμβαίνει και εικονοποιεί τις λέξεις, με τις δικές του προσλαμβάνουσες. Βλέπουμε στην οθόνη εικόνες, που εκφράζουν νοήματα και συγκινήσεις, που οι στίχοι του ποιήματος γέννησαν σε εκείνον.
Τότε σε τι διαφέρει ο σκηνοθέτης από τους άλλους, που κι εκείνο με τις δικές τους εικόνες και συγκινήσεις ερμήνεψαν και απόλαυσαν το ποίημα;
Διαφέρει ως προς τούτο; Ο σκηνοθέτης στην πληθώρα των εικόνων που κατακλύζουν το μυαλό μας, αιχμαλωτίζει την πιο καίρια, την πιο δυνατή, την αισθητικά πιο απολαυστική και με την ανάλογη ροή, σχηματίζει ένα αισθητικό όλο, το οποίο δεν μπορεί ν΄ αλλάξει γιατί έχει αποτυπωθεί πάνω στο φίλμ μονάχα έτσι.
Καταγράφονται δηλαδή, εικόνες και συναισθήματα, μέσα από μια συγκεκριμένη «οπτική γωνία», αυτή του σκηνοθέτη, με την οποία προσπαθεί να μυήσει και τους άλλους. Γιατί εδώ, όλοι μαζί βλέπουν, απολαμβάνουν, συγκινούνται, χαίρονται, θυμώνουν, ανησυχούν, ηρεμούν, δικαιώνονται ή πικραίνονται μέσα από τα μάτια του σκηνοθέτη.
Γίνεται δηλαδή, μια μετατροπή, μια μετουσίωση, των ατομικών προσλήψεων σε γεγονός συλλογικής συνείδησης.
Φυσικά μια εικόνα ή καλύτερα μια ροή εικόνων, όπως είναι ένα φίλμ, δεν μπορεί να αποδώσει από μόνη της την αισθητική χρωματικότητα του περιβάλλοντος ούτε τις χρωματικές συναισθηματικές δονήσεις της καρδιάς και τις νοηματικές προσλήψεις του νου.
Η μουσική είναι ο απαραίτητος συνεργός της εικονικής δημιουργίας. Με τη μουσική ο σκηνοθέτης σχολιάζει την εικόνα, υπογραμμίζει, προειδοποιεί, απειλεί, ανακουφίζει. Το δέσιμο της εικόνας με την μουσική είναι τέτοιο, που όταν συνταυτιστούν μας κάνουν, όπως ειπώθηκε, “να βλέπουμε ήχους και ν΄ ακούμε εικόνες”.
Τάσος Λέρτας
Σκηνοθέτης-Συγγραφέας-Ηθοποιός
Ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου
