Θα έλεγα ότι ήταν απλά μια απίστευτη προέκταση από αυτό που λέμε μεράκι, κάτι που σε γλυκαίνει και σε βασανίζει συγχρόνως. Όταν ζούσα ακόμα στην Ελλάδα, φοιτητής Νομικής τότε στην Αθήνα, την πόλη που γεννήθηκα, βρισκόμασταν φιλαράκια και παρέες σε ταβέρνες, πίναμε τα κρασάκια μας, τρώγαμε τα μεζεδάκια μας, τραγουδούσαμε και φέρναμε και κανένα όργανο, άλλος κιθάρα, άλλος μπουζούκι, άλλος μπαγλαμά – χαλαρά και όμορφα...
Εγώ τότε σπούδαζα ήδη αρκετά χρόνια κλασσική κιθάρα με τον αείμνηστο Γεράσιμο Μηλιαρέση, έπαιζα και λίγο μπουζούκι, είχα σχεδόν αποφασίσει ότι θα ασχοληθώ επαγγελματικά με τη μουσική. Μετά ήρθα στην Αυστρία, κατάφερα να περάσω τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Δημοτικό Ωδείο της Βιέννης και να σπουδάσω εκεί. Ξένος, χωρίς γνώση της γερμανικής γλώσσας, άλλο κλίμα, διαφορετική νοοτροπία – γνώρισα πολλά όμορφα πράγματα εδώ, αλλά μ έτρωγε και η νοσταλγία συγχρόνως. Μπορείς να καταλάβεις ότι η ελληνική μουσική και ιδιαίτερα το μπουζούκι έγινε ξαφνικά η πιο ζωντανή και καθημερινή γέφυρα με την πατρίδα μου. Τα υπόλοιπα ήρθαν τελικά μόνα τους, πολύ μελέτη κι ένας χρόνος στην Ελλάδα, παίζοντας σε ταβέρνες και μπουζουξίδικα....
Διδάσκεις από το 2009 μπουζούκι στη Βιέννη στη Μουσική Σχολή Johann Sebastian Bach , που διακρίνεται σε πολλούς διαγωνισμούς και θεωρείται μια από τις καλύτερες μουσικές σχολές της χώρας. Ουσιαστικά είσαι ο μοναδικός καθηγητής μπουζουκιού στην Αυστρία, σε μια σχολή που είναι επίσημα αναγνωρισμένη από το κράτος...
Ναι, είναι κάτι το ιδιαίτερο θα έλεγα. Η χαρά να μπορείς να μεταδώσεις κάτι που αγαπάς και κατέχεις σε παιδιά και ενήλικες, που διψάνε να μάθουν κάτι και δεν μπορούν να το μάθουν μόνοι τους. Σχεδόν όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριές μου που δεν είναι Έλληνες, αγαπούν την Ελλάδα και προσπαθούν να την πλησιάσουν ακόμα περισσότερο με τον ιδιαίτερο τρόπο της μουσικής. Φυσικά δεν είναι και τόσο εύκολο να μάθει κάποιος αρχάριος μπουζούκι, ειδικά αφού πρόκειται για σολιστικό όργανο, που παίζει τη μελωδία. Στις καθαρά τεχνικές δυσκολίες που παρουσιάζει οποιοδήποτε όργανο, έρχεται να προστεθεί η μεγάλη έλλειψη “ακουσμάτων”. Μην ξεχνάμε ότι εμείς που μεγαλώσαμε λίγο πολύ με την ελληνική μουσική, είμαστε εξοικειωμένοι τόσο με τους ρυθμούς, όσο και με τις ιδιαίτερες κλίμακες της μουσικής μας. Για κάποιον που δεν έχει αυτά τα ακούσματα, ρυθμοί σαν τα 7/8 του καλαματιανού, ή τα 9/4 ενός ζεϊμπέκικου, ή τα 9/8 ενός καρσιλαμά αποτελούν τεράστια εμπόδια. Ακόμα και καλοί μουσικοί είναι λογικό να δυσκολεύονται με τέτοιους ρυθμούς που δεν τους έχουν βιώσει. Φαντάσου λοιπόν πόση υπομονή και επιμονή χρειάζεται, για να μπορέσει ένας αρχάριος να παίξει τελικά όμορφα ένα τέτοιο κομμάτι... Το τμήμα για το οποίο είμαι υπεύθυνος ασχολείται γενικότερα με τη μουσική της Μεσογείου κι έτσι έχουμε την τύχη συγχρόνως να πλουτίζουμε και να πλουτιζόμαστε με παρεμφερείς μεν αλλά και ιδιαίτερες μουσικές. Όπως για παράδειγμα στο πρόσφατο World Music Concert που πραγματοποιήθηκε στις 22. Απριλίου ουσιαστικά μέσα στο εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, παρουσιάστηκαν κομμάτια από πολλά μέρη του κόσμου. Το δικό μου τμήμα έπαιξε το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας του Μάνου Λοΐζου, τον Καημό του Μίκη Θεοδωράκη και παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια. Συμμετείχε μάλιστα στην εκδήλωση και η χορωδία του πολιτιστικού Συλλόγου Μπουζούκι, που διευθύνω εδώ και πολλά χρόνια στη Βιέννη. Το κοινό ενθουσιάστηκε και οι μαθητές χάρηκαν που ξεπέρασαν το τρακ τους, έπαιξαν καταπληκτικά και εισέπραξαν χειροκρότημα και εύγε από φίλους και αγνώστους... Μια μεγάλη οικογενειακή γιορτή έγινε αυτή η εκδήλωση!!! Και γεμίσαμε όλοι τις μπαταρίες μας για τη συνέχεια....
Μίλησε μας για την καριέρα σου σαν μουσικός. Το προηγούμενο Σάββατο γιόρτασες με μια καταπληκτική συναυλία 30 χρόνια σκηνικής παρουσίας στην Αυστρία. Ποιές ήταν οι πιο όμορφες και οι πιο δύσκολες στιγμές μέσα σε αυτό το μεγάλο διάστημα, που μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ολόκληρη ζωή;
Πολλές και από τα δύο θα έλεγα... Οι πιο δύσκολες ήταν αυτές, που έπρεπε να αποφασίσω αν θα συνεχίσω το δρόμο μου υπηρετώντας τη μουσική που αγαπώ και σέβομαι ή αν θα παίξω για ένα ευρύτερο κοινό μουσική που χαϊδεύει απλά τα αυτιά θυμίζοντας ελληνική βραδιά σε ξενοδοχείο, που στο τέλος της οι τουρίστες πέφτουν στην πισίνα χορεύοντας συρτάκι. Ευτυχώς πολλοί Αυστριακοί έχουν μουσική παιδεία και αγαπούν την Ελλάδα όχι μόνο σαν ιδανικό μέρος για διακοπές αλλά ασχολούνται και με τον πολιτισμό της.
Οι όμορφες στιγμές ήταν πάρα πολλές, πολλές αυθόρμητες και απρόσμενες, μερικές αποτέλεσμα μελέτης και δουλειάς. Για μένα ξεχωρίζει η συμμετοχή μου σαν σολίστας στο μπουζούκι στην παράσταση του Canto General του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στην ποίηση του Pablo Neruda που δόθηκε το Νοέμβριο του 2014 στο Konzerthaus. Θυμάμαι ότι στο τέλος του έργου δυόμιση χιλιάδες άνθρωποι μας χειροκροτούσαν ασταμάτητα για ένα τέταρτο. Εκεί δάκρυσα από τη συγκίνηση πάνω στη σκηνή σαν παιδάκι - από χαρά...
Τι ακριβώς είναι οι παραστάσεις που κάνεις με τον περίεργο τίτλο “ Ο Ζορμπάς διηγείται...”; Άκουσα ότι στο τέλος το κοινό τραγουδά μαζί σου, αλήθεια είναι;
Ναι..! Το “Στρώσε το στρώμα σου για δυο” συγκεκριμένα... Και φυσικά αφού το μεγαλύτερο μέρος του κοινού είναι Αυστριακοί που δεν ξέρουν υποχρεωτικά ελληνικά, τους μοιράζω χαρτάκια με τα λόγια γραμμένα με λατινικούς
χαρακτήρες και τραγουδάμε όλοι μαζί κλείνοντας έτσι όμορφα και πολύ ζεστά την παράσταση. Ο δικός μου Ζορμπάς γεννήθηκε από την ανάγκη να δείξω στους Αυστριακούς τις λιγότερο γνωστές πτυχές της ελληνικής ψυχοσύνθεσης, που αποτυπώνονται κατά τη γνώμη μου πάρα πολύ στην ποίηση, σε πολλά τραγούδια αλλά και στην καθημερινή ζωή. Διάλεξα τον Ζορμπά, όχι τόσο επειδή είναι σίγουρα ο πιο διάσημος Έλληνας στο εξωτερικό, αλλά κυρίως επειδή ο χαρακτήρας του προσφέρεται για να μπορέσω σαν καλλιτέχνης να λειτουργήσω αυτόνομα, χωρίς να παγιδευτώ σε στερεότυπα. Έτσι λοιπόν στο θεατρικό μέρος λέω ιστορίες, σοβαρές και αστείες, που δείχνουν κατά κάποιο τρόπο πώς σκεφτόμαστε και πώς λειτουργούμε εμείς οι Έλληνες, στο μουσικό παίζω μόνος μου κιθάρα ή μπουζούκι και τραγουδάω, στο λυρικό διαβάζω μεταφρασμένα ποιήματα – συνήθως τους 'Βαρβάρους” ή την “Ιθάκη” του Καβάφη - και μερικά μικρά αλλά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το μυθιστόρημα. Τα πιο πολλά τραγούδια που λέω είναι μελοποιημένη ποίηση του Καββαδία, του Σεφέρη, του Ελύτη και στίχοι του Γκάτσου. Και φυσικά, σαν φιλοσοφικός επίλογος, η περίφημη φράση του Ν. Καζαντζάκη, που είναι χαραγμένη και στον τάφο του, “ δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος”. Ο κόσμος ακούει, γελάει, σκέφτεται, μαθαίνει....
Δισκογραφικά έχεις κάνει κάτι;
Αρκετά, αν σκεφτεί κανείς πόσο μικρή είναι ουσιαστικά εδώ η ζήτηση για ελληνική μουσική ή για μπουζούκι.
Έχω παίξει σε αρκετές αυστριακές παραγωγές, είτε με άλλα συγκροτήματα στα οποία ήμουν για χρόνια μέλος ή ως
προσκεκλημένος, είτε και σε καθαρά εγχώριες παραγωγές, που ζητούσαν ένα ιδιαίτερο χρώμα από ένα “εξωτικό”
όργανο. Μια από αυτές, της Chrsitina Stürmer, έγινε μάλιστα μεγάλη επιτυχία και ήταν για πολλές εβδομάδες νούμερο ένα στην Αυστρία. Έχω παίξει και σε ηχογραφήσεις για μουσική για θέατρο και κινηματογράφο. Επίσης έχουμε κυκλοφορήσει τέσσερα Cd σαν ανεξάρτητες παραγωγές με την πρώην σύζυγό μου Τζούλη και το Φεβρουάριο του 2016 κυκλοφόρησε το πρώτο δικό μου προσωπικό άλμπουμ.
Εκτός από μπουζούκι και κιθάρα, έχεις ασχοληθεί και με άλλα όργανα; Γράφεις δικά σου κομμάτια, στίχους; Κάνεις μόνο ελληνική μουσική ή και κάτι άλλο;
Όλα σωστά, έπεσες μέσα πάλι, πού λέμε. Έχω ασχοληθεί με αρκετά όργανα, με άλλα από περιέργεια και με άλλα γιατί μου φάνηκαν χρήσιμα, είτε σα μουσικός είτε σαν καθηγητής. Λογικό είναι κιόλας όποιος παίζει τρίχορδο μπουζούκι, να έχει ασχοληθεί με μπαγλαμά και τζουρά. Μπορεί τα όργανα αυτά να έχουν άλλες διαστάσεις και άλλο ηχόχρωμα, αλλά στο παίξιμο είναι η ίδια τεχνική. Με το μαντολίνο έχω μια ιδιαίτερη σχέση, καθώς έπαιζε και ο παππούς μου, που μου φώναζε όταν ήμουν ακόμα στο γυμνάσιο και έπαιζα μπουζούκι, αποκαλώντας το υποτιμητικά σκουπόξυλο. Κάποτε άρχισα να ασχολούμαι σοβαρά με παρόμοια όργανα κι έτσι παίζω λαούτο, σάζι και λίγο ούτι. Επίσης πιάνο, που με βοηθάει πολύ όταν συνοδεύω τους μαθητές μου, και όταν βρίσκω χρόνο λίγο κλαρίνο και φλάουτο. Από το Νοέμβριο μαθαίνω βιολί και χαίρομαι πολύ, γιατί σιγά σιγά μπορώ και παίζω νησιώτικη και μικρασιάτικη μουσική έτσι όπως την έχω στο αυτί μου και εδώ και μια βδομάδα έχω αρχίσει να μελετώ ένα κομμάτι για σόλο βιολί του αγαπημένου μου συνθέτη, του Μπαχ.
Η μουσική είναι μια αστείρευτη πηγή, το κάθε όργανο έχει το δικό του ήχο, τη δικιά του τεχνική... Φυσικά αποκλείεται να αποκτήσω σε αυτά τη δεξιοτεχνία που έχω στο μπουζούκι, αλλά μου αρέσει να δοκιμάζω και να παιδεύομαι - με τη διπλή σημασία της λέξεως... Όσο για τη δημιουργικότερη μεριά μου, έχω γράψει αρκετά τραγούδια και ορχηστρικά κομμάτια, πολλά από αυτά τα παίζω στις συναυλίες μου. Επαγγελματικά έχω ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με την ελληνική μουσική, αλλά πού και πού κάνω και καμιά απιστία, παίζοντας φλαμένκο, λάτιν και φυσικά τζαζ.
Τι σχέδια έχεις για το μέλλον;
Πολλά, αλλά βασικά όσο γίνεται χωρίς πολύ άγχος, κάτι που μου έχει μείνει από τη νοοτροπία που επικρατεί στο αγαπημένο μου νησί, την Ικαρία... Σε πρώτη θέση να χαρώ τα παιδιά μου, τη Νεφέλη και το Δημήτρη, να μεγαλώνουν και να βρουν το δικό τους δρόμο. Να μπορέσω να προχωρώ τους μαθητές μου, να τους φέρνω συνέχεια πιο κοντά στον κόσμο της μουσικής. Γράφω παρτιτούρες, κάνω ηχογραφήσεις πάνω στις οποίες μπορούν να μελετούν και φυσικά κάποιες απλές ή καμιά φορά πιο περίπλοκες ενορχηστρώσεις όταν παίζουμε όλοι μαζί. Πολύ δουλειά, αλλά απαραίτητη, εάν θέλεις αυτό που κάνεις να έχει αποτέλεσμα αλλά συγχρόνως και διάρκεια.
Έχω και μια έμμονη ιδέα εδώ και μερικά χρόνια: μια μουσική σχολή στη Βιέννη στην οποία θα διδάσκονται ελληνική μουσική και όργανα, που ουσιαστικά θα λειτουργεί και σαν πολιτιστικό κέντρο, σαν χώρος επικοινωνίας ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, που έχουν σχέση με τέχνη και πολιτισμό. Έτσι ώστε και η μουσική μας να γίνει περισσότερο γνωστή και να διαδοθεί συνειδητά, αλλά κυρίως για να συνεχίσει να υπάρχει και να παράγεται στην Αυστρία, όταν η δικιά μου γενιά κάποτε θα αποσυρθεί. Φυσικά γνωρίζεις, ότι ένα τέτοιο σχέδιο είναι μεγαλόπνοο και δυστυχώς πολύ δύσκολο, καθώς για να μπορέσει να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος, χρειάζεται να δουλέψουν πολλοί και είναι ουσιαστικά ακατόρθωτο εάν δεν υπάρξει θέληση και συντονισμένη συλλογική προσπάθεια.
Προσωπικά σα δημιουργικός μουσικός, που νιώθω οτι είμαι, θέλω να μπορέσω να συνεχίσω τη ζωή μου μένοντας πιστός στην επιλογή μου να κάνω ποιοτική και όχι απλά εμπορική μουσική και να συνεργάζομαι με καλούς και ευσυνείδητους μουσικούς και τραγουδιστές ή τραγουδίστριες που έχουν πάνω κάτω την ίδια άποψη και δεν εμφανίζονται μόνο για να πάρουν ένα μεροκάματο ή να ανεβάσουν μια φωτογραφία στα σόσιαλ μίντια – χωρίς να θέλω να προσβάλω ή να υποτιμήσω συναδέλφους. Και φυσικά να συνεχίσω να εξελίσσομαι ο ίδιος σαν οργανοπαίχτης και σα μουσικός και να δημιουργώ ως συνθέτης.
Επίσης θέλω να συνεχίσω τα μαθήματα μουσικής αλλά και ελληνικής γλώσσας που κάνω κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες στην Ελλάδα. Εδώ και δεκαέξι χρόνια είμαι γι΄ αυτό το λόγο κάθε καλοκαίρι ένα μήνα στη Ζάκυνθο, προσκεκλημένος μιας αυστριακής εταιρείας που προσφέρει ένα πακέτο δημιουργικών διακοπών.
Του χρόνου θέλω να κάνω παράλληλα για πρώτη φορά και κάτι δικό μου, πιο προσωπικό, που να απευθύνεται ίσως σε μικρότερο αριθμό ατόμων, αλλά θα δημιουργήσει τη βάση για μια βαθύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο, σε συνδυασμό με ένα “πολιτιστικό πρόγραμμα”, που θα περιλαμβάνει τη γνωριμία με τον ελληνικό τρόπο ζωής, με την ιστορία μας και με επισκέψεις σε κάποιο μουσείο ή σε έναν αρχαιολογικό χώρο και βέβαια την άμεση επαφή με τη φύση και τη θάλασσα.
Georg Gstrein
Reporter
