Έπεσαν διαμάντια, έπεσαν μπριλάντια, έπεσαν φλουριά. Πέφτει κι ένα καρύδι το σπάζω τι να δώ; Toύτο το παραμύθι που τώρα θα σας πώ: “Oι άρχοντες των δαχτυλιδιών: Οι μικροί αλλάζουν τον κόσμο”.

Το 1961 στο κέντρο της Αθήνας στην Πανεπιστημίου ο σπουδαίος ηθοποιός Κώστας Χατζηχρήστος, ανακαλύπτει μια αποθήκη, ιδιοκτησίας του Πανάγιου Τάφου την οποία νοικιάζει, την μετατρέπει σε έναν εξαιρετικό θεατρικό χώρο που ονομάστηκε “Θέατρο Χατζηχρήστου” και μετά από αρκετά χρόνια χάνει τον προσωπικό του χώρο έκφρασης λόγω χρεών και το θέατρο μετονομάζεται σε θέατρο “Ορφέας”.

Σ’ αυτόν τον ιστορικό χώρο με τη δική του ιδιαίτερη αύρα γεμάτη νοσταλγικά αρώματα του θεατρικού παρελθόντος, ένας εξαιρετικός θίασος ανεβάζει την παράσταση που τιτλοφορείται: “Οι άρχοντες των δαχτυλιδιών: οι μικροί αλλάζουν τον κόσμο”, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Tόλκιν: “O Άρχοντας των δαχτυλιδιών».

Ο Τόλκιν έγραψε αυτό το μυθιστόρημα επικής φαντασίας σαν συνέχεια του προηγούμενου έργου του “Χόμπιτ” σαφώς μεγαλύτερο, ιδιαιτέρως διευρυμένο και ανεπτυγμένο σε μια τεράστια ιστορία. Ο Τόλκιν έγραψε τον “Άρχοντα των δαχτυλιδιών”, ανάμεσα στο 1937 και το 1949 και το μεγαλύτερο μέρος του γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.

Αρχικά το έργο είχε εκδοθεί σε τρείς τόμους το 1954 και το 1955 παρότι ο Τόλκιν ήθελε να το εκδόσει σε ένα μόνο τόμο. Από τότε οι επανεκδόσεις άπειρες, οι μεταφράσεις τουλάχιστον σε 38 γλώσσες, όλα αυτά το κατατάσσουν στα πιο δημοφιλή παγκόσμια λογοτεχνικά έργα του εικοστού αιώνα.

Η φρενίτιδα που παρουσιάστηκε στην ανάγνωση του έργου Παγκοσμίως, οφειλόταν στον λογοτεχνικό τρόπο διαμόρφωσης της Ιστορίας, στην ανάπτυξη ενός ύφους καινοτόμου, σύγχρονου με μια ματιά πιο διεισδυτική στο μυθοπλαστικό μέρος που κατέλυε τα συνήθη δομημένα λογοτεχνικά μοτίβα, αναπτύσσοντας και εδραιώνοντας νέες φόρμες σ’ αυτό το μυθιστορηματικό είδος.

Ωστόσο η τεράστια επιτυχία πωλήσεων των βιβλίων του Τόλκιν επετεύχθη κυρίως μέσα από την κινηματογραφική μεταφορά του έργου ο “Άρχοντας των δαχτυλιδιών” το 2001-2003 όπου οι κινηματογραφικές αίθουσες έκαναν ρεκόρ εισιτηρίων.

Ο “Άρχοντας των δαχτυλιδιών” ήταν η πηγή έμπνευσης κατά καιρούς για αρκετές θεατρικές, ραδιοφωνικές, κινηματογραφικές μεταφορές, καθώς και για τη δημιουργία μουσικής και ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται κατά την Τρίτη εποχή της Μέσης Γης, ενός φανταστικού κόσμου που κατοικείται από διάφορες φυλές ανθρωποειδών όπως: Χόμπιτ, ξωτικά, νάνους, όρκ και ανθρώπους.

Η υπόθεση όμως του έργου, επικεντρώνεται στο ένα και μοναδικό δαχτυλίδι του οποίου η καταστροφή πρέπει να επιτευχθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα κι αυτό γιατί μέσα του εμπεριέχει όλη την κακία και την απληστία του κόσμου. Τη δύσκολη αυτή αποστολή αναλαμβάνει ένα μικρό αγόρι ο Φέρυ που η καρδιά του είναι καθαρή, αληθινή, αγνή και μαζί με τους πραγματικούς του φίλους θα κατορθώσουν να εξαφανίσουν το κακό και να υπερνικήσουν όλα τα εμπόδια που θα τους παρουσιαστούν στο δρόμο τους.

Μετά την τεράστια κινηματογραφική επιτυχία του έργου: “Ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών” το 2001, η θεατρική διασκευή και μεταφορά του μυθιστορήματος του Τόλκιν είναι ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα, διότι εμπεριέχει την επικινδυνότητα της σύγκρισης, κάτι που είναι φυσικά λανθασμένο διότι έχουμε να κάνουμε με δύο είδη τέχνης που βασίζονται σαφώς σε διαφορετικές δυνατότητες.

Η θεατρική διασκευή της Κλεοπάτρας Εμμανουήλ ήταν απολύτως επιτυχής, σε συνδυασμό και με τη σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Παναρετάκη το θεατρικό αποτέλεσμα ήταν απόλυτα άρτιο και στοχευμένο στους ηθικούς – συμβολισμούς που οφείλει να διοχετεύει ένα παραμύθι στα παιδιά.

Ο μεγάλος φιλόσοφος και ιστορικός της θρησκείας Ρουμάνος Μίρτσεα Ελιάντε έλεγε πως: “Ο κάθε άνθρωπος θέλει να βρεθεί σε κάποιες επικίνδυνες καταστάσεις, να αντιμετωπίσει εξαιρετικές δοκιμασίες, να χαράξει το δρόμο του μέσα στον άλλο κόσμο. Τα ζει όλα αυτά μέσα στη φαντασία του, ακούγοντας ή διαβάζοντας παραμύθια”.

Πάνω σ’ αυτή ακριβώς τη διάσταση, έγκειται και η επιτυχία της παράστασης. Μέσα από τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών το παιδί ζει, βιώνει το δικό του εσωτερικό θαύμα, τη δική του μάχη με το κακό, την προσωπική του ηθική εξύψωση, την αντίληψη, διαμόρφωση και σεβασμό των ηθικών κανόνων που διέπουν έναν υψηλό πολιτισμό.

Η γοητεία του παραμυθιού έγκειται ακριβώς στη μεθοδολογία που εκείνο κατορθώνει να αποκαλύψει την εσωτερική φύση του παιδιού, τις άπειρες ηθικές, ψυχικές και πνευματικές του δυνατότητες. Οι ήρωες αναμετρώνται με τιτάνιες δυνάμεις και πάντα θριαμβευτής είναι το καλό. Αυτές οι κακουχίες, αυτές οι δοκιμασίες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του ατόμου μέχρι να επιτύχει την προσωπική του ολοκλήρωση και την αυτοπραγμάτωσή του.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης τα παιδιά κινούνται στην ονειρική διάσταση των πραγμάτων και των καταστάσεων, στη λίμνη των χαμένων ξωτικών που λαμπυρίζει, έρχονται αντιμέτωπα με το δράκο της φωτιάς δηλαδή με τους δικούς τους φόβους που παλεύουν να τους ξεπεράσουν, αντικρίζουν το δαχτυλίδι που φτιάχτηκε στο ηφαίστειο της φωτιάς και κρύβει μέσα του μόνο κακία και απληστία.

Μ’ έναν ιδιαίτερα ευρηματικό τρόπο ο σκηνογράφος Κώστας Ζωγραφόπουλος, χρησιμοποιώντας πλούσια τεχνολογικά εφέ όπως προτζέκτορα για προβολές, μηχάνημα για να ίπταται ο δράκος, βροχή πάνω στη σκηνή μαζί με την Ευδοκία Βεροπούλου που δημιούργησε τα κοστούμια, τον Μανούση Παναγιώτη με τους υποβλητικούς του φωτισμούς και την απόλυτα μαγική μουσική του Δημήτρη Παναρετάκη που διεγείρει το όνειρο και όλες τις αισθήσεις των παιδιών κατορθώνουν να εξάψουν τη φαντασία τους, να αναζωπυρώσουν το ενδιαφέρον τους για ένα έργο που τα περισσότερα το είχαν δει στη κινηματογραφική του εκδοχή, να τα γοητεύσουν οδηγώντας τα στη δημιουργική σφαίρα της μυθοπλασίας, ώστε κατά τη διάρκεια του διαλείμματος μέσα στη θεατρική αίθουσα, να εξελίσσουν την ιστορία μαζί με τους φίλους τους και να δομούν τη δική τους άποψη για την πορεία της υπόθεσης.

Δράκοι, νάνοι, χόμπιτ, ξωτικά, ένας άλλος κόσμος, όπου τα ξωτικά όπως σε κάθε παραμύθι, έτσι και σ’ αυτό αποτελούν τους τιμωρούς κάθε παραβίασης των ηθικών κανόνων και διδάσκουν τα παιδιά σ’ όλο αυτό το ταξίδι του πνεύματος και της ψυχής, ποιό είναι το αληθινό, το πραγματικό νόημα της ζωής. Η ουσία των πραγμάτων δεν βρίσκεται στα υλικά αγαθά, αλλά είναι κρυμμένη καλά στην αγάπη την αληθινή, ανιδιοτελή, πέρα των ορίων αγάπη στην προσφορά, στη φιλία, στη συνεργασία, στη συγχώρεση, φράσεις του έργου που μιλάνε στο μυαλό και στη ψυχή των παιδιών όπως: “Το μόνο που φοβάμαι είναι μη χάσω τον καλύτερό μου φίλο” ή “οι καλύτεροί σου φίλοι δεν σε αφήνουν ποτέ”.

Η παράσταση κατορθώνει να εμφυσήσει στα παιδιά τόσο την αυτοπεποίθηση που πρέπει να διαθέτουν όσο και την επιμονή και υπομονή να μάχονται για να κερδίσουν τη ζωή, να διεκδικήσουν τα όνειρά τους, να πραγματώσουν τις φιλοδοξίες τους, να θέτουν στόχους και να τους επιτυγχάνουν: “πίστευε στον εαυτό σου και προχώρα”, “το αύριο εμείς το φτιάχνουμε”, “γίνε ο ήρωας των ονείρων σου”, “έχε το μυαλό σου καθαρό” μερικές απ’ τις φράσεις του έργου μεστές από μηνύματα.

Ακόμα και την αγάπη, το σεβασμό προς το περιβάλλον και τη φύση καλλιεργεί η παράσταση. “Όποιος δε σέβεται τη φύση το πληρώνει ακριβά” θα ειπωθεί κατά τη διάρκεια του έργου απ’ τους ήρωες όπως και: “η φύση δεν σας εμπιστεύεται, αφήστε μας να γιατρέψουμε τις πληγές που μας έχετε δημιουργήσει οι άνθρωποι” έλεγε ένας δεντροβοσκός.

Η φραστική ανάπτυξη των ιδεών ενισχυμένη τόσο από τις ερμηνείες των ηθοποιών, όσο και απ’ την ιδιαίτερη δύναμη που εκπέμπεται κινησιολογικά από αυτούς, θυμίζει ολοκληρωμένες αισθητικά και ρυθμικά χορογραφίες, τις οποίες διαμόρφωσε ο Πάνος Αθανασόπουλος και λειτουργούν καταλυτικά στη μαγική πανδαισία της παράστασης.

Σ’ αυτή τη θεατρική δημιουργία, λαμβάνουν μέρος οι ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, Πέτρος Γρύλλος, Κλεοπάτρα Εμμανουήλ, Ιωάννα Δαρμή, Χρήστος Μπαλτάς, Ελισάβετ Μπούρα, Αλέξανδρος Ζαχαρέας, Θάνος Καψοράχης, Βάσια Μπάντιου, Φιλίνη Παναγιωτοπούλου και Μαρία Στάβαρη.
Ο Γκαίτε έλεγε: «Όταν οι Τέχνες έχουν γιορτή, τότε γίνεται θέατρο”. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη αλήθεια, διότι το θέατρο άρρηκτα συνδεδεμένο με τις καλές Τέχνες και όχι μόνο, αλλά και με τις παραδόσεις, την πολιτισμική συνείδηση, την ιστορία, τη συλλογική μνήμη ενός λαού, την ανάδειξη αξιών, ιδεών, αποσκοπεί στη μόρφωση του θεατή, στη διδαχή του, στη διεύρυνση των πνευματικών του οριζόντων, στην περισυλλογή, στον προβληματισμό και στην αποτίναξη κάθε είδους κομφορμισμού προκειμένου να ενστερνιστεί νέες, καινοτόμες, άφθαρτες ιδέες.

Έτσι το θέατρο ως ζωντανή Τέχνη που είναι, ανεξαρτήτως ηλικίας στην οποία απευθύνεται κάθε παράσταση, άκρως βιωματική και βαθειά συγκινησιακή, κατορθώνει να συγκλονίζει, να δημιουργεί πρότυπα, να διαμορφώνει συνειδήσεις και όσων αφορά το παιδικό θέατρο να διαπλάθει προσωπικότητες.

“Οι Άρχοντες των δαχτυλιδιών: οι Μικροί αλλάζουν τον κόσμο” είναι μία παράσταση για παιδιά από 5 έως….105 ετών, για όσους μπορούν ακόμα να νιώθουν παιδιά, για όσους δεν έχασαν ποτέ την αθωότητά τους, για όσους δεν σταμάτησαν ποτέ να τολμούν, να ονειρεύονται, να αγαπούν, να χαμογελούν, να αλλάζουν τον κόσμο, γι’ αυτό ακολουθήστε μαζί με τα παιδιά σας τα μονοπάτια του θεάτρου και αφεθείτε στη μαγεία του, αφουγκραστείτε τη δύναμή του που εκρήγνυται αθόρυβα και μυηθείτε στη δημιουργική του πνοή χωρίς καθυστέρηση γιατί όπως έλεγε ο Βίκτωρ Ουγκό: “Μια φωτιά είναι κρυμμένη σε καθετί που βλέπεις”.

Μαριλιάνα Ρηγοπούλου
Εκπαιδευτικός - Σοπράνο