Την αντιπροσωπεία αποτελούσαν ο Αλέξης Γαλανός ( πρώην πρόεδρος της Βουλής της Κύπρου, νυν δήμαρχος Αμμοχώστου και πρόεδρος της Επιτροπής Κατεχόμενων Δήμων), ο Πέτρος Καρεκλάς ( Δήμαρχος Κυθρέας ) και ο Σάββας Σαββίδης ( Δήμαρχος Ακανθούς). Σκοπός της επισκέψεως ήταν οι επαφές με υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης και των διάφορων οργανισμών. Ενημερώθηκαν για τα τρέχοντα θέματα της Κύπρου και προπαντός για τα προβλήματα των κατεχόμενων εδαφών.
Συνέντευξη στους Von Heinz και Georg Gstrein
Εξωχότατε, πως να περιγράψουμε στους Αυστριακούς τη θέση και αποστολή σας στην Κύπρο;
Αντιπροσωπεύουμε την επιτροπή των κατεχομένων εννέα δήμων της Κύπρου, οι οποίοι εδώ και 42 χρόνια κατέχονται από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις. Δηλαδή δήμοι της Ευρωπαικής Ενώσεως, που τους κρατάει υπό κατοχήν ένα κράτος, το οποίο κρούει και τώρα πάλιν την πόρτα της Ευρώπης, για να γίνει μέλος της. Ο δήμος της Αμμοχώστου, που κατάγομαι και τον αντιπροσωπεύω, ήταν πριν από την εισβολή σχεδόν ο δεύτερος μεγάλος δήμος της Κύπρου ( μαζί με την Λεμεσό). Τώρα έχει γίνει μια πόλη φαντασμάτων. Κατά την διάρκειαν της κατοχής έχουν γίνει φοβερές πολιτιστικές καταστροφές, σε εκκλησίες, μοναστήρια, ακόμα και στο φυσικό περιβάλλον. Στον Πενταδάκτυλο π.χ., κόβουν καθημερινά, έχουν κόψει κυριολεκτικά τα δάκτυλά του. Βγάζουν αχόρταγα πέτρες για τις οικοδομές τους που κοντεύουν να σκεπάσουν κάθε ελεύθερο πράσινο κομμάτι της Βορείου Κύπρου που έχουν υπό την κατοχήν τους. Εκεί οι καταστροφές ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς μοιάζουν με τις καταστροφές του Ισλαμικού Κράτους στην Παλμύρα και αλλού.
Πως ήταν η ανταπόκριση της Αυστριακής πλευράς στο αιτημά σας για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και την ενοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας;
Από την πρώτη μέρα της ανεξαρτησίας της Κύπρου το 1960 υπήρξε ειδική φιλία με τον αυστριακό Λαό. Είμαστε και οι δύο ουδέτερα και αδέσμευτα κράτη. Η Αυστρία συμμετέχει στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών στην τήρηση της ειρήνης στη Μεγαλόνησο. Ο σημερινός Πρόεδρος της Αυστρίας Χαίντζ Φίσερ, έχει επισκεφθεί την Κύπρο όταν ήταν πρόεδρος της Αυστριακής Βουλής μετά από πρόσκλησή μου, που τότε κατείχα το ίδιο αξίωμα στην Λευκωσία. Έτσι και η τωρινή μας συνάντηση έγινε σε πολύ φιλικό κλίμα και αποδοτική. Το ίδιο μπορώ να πω και για τις άλλες επαφές μου στην Βιέννη.
Τι όραμα για μια λύση του Κυπριακού προβλήματος βγήκε από την εβδομάδα συνομιλιών σας στην Αυστρία;
Το πρόβλημα της Κύπρου σήμερα δεν είναι πια ένα αποκλειστικά τούρκο-ελληνικό ζήτημα. Αφορά όλη την Ευρώπη και έγινε τμήμα της μεγαλυτέρας διενέξεως στην Ανατολικήν Μεσόγειο. Στο προσφυγικό που πηγάζει εκεί, η Τουρκία κρατάει την Ευρώπη σχεδόν σε κατάσταση ομηρίας. Για πραγματική ύφεση σε όλα τα προβλήματα γύρω απο την Τουρκία: προσφυγικό, Κουρδικό, Συριακό πρέπει να λυθεί και το Κυπριακό. Είναι σήμερα κοινό Ευρωπαικό ζήτημα.
Η σημερινή τουρκοκυπριακή ηγεσία του Μουσταφα Akintzi δίνει την εντύπωση πως θέλει και αυτή μια ομοσπονδιακή επανένωση της νήσου. Την τελευταία λέξη την έχει όμως πάντα η Άγκυρα. Και από εκεί δεν βλέπουμε όμως καμιά υποχώρηση. Ούτε στο θέμα της αποχωρήσεως των στρατευμάτων της, ούτε στο πολιτικό πλαίσιο μιας επανενώσεως, ούτε στο δικαίωμα επιστροφής των εκδιωχθέντων Ελληνοκυπρίων ή της αποζημιώσεώς τους.
Μπορούμε έτσι να συγκρίνουμε το Κυπριακό με το ζήτημα της ενώσεως της Γερμανίας;
Ναι, και το έχω πει επανηλλειμένα. Η απόφαση ήταν στο χέρι της Σοβιετικής Ενώσεως και όχι της DDR. Επίσης παρόμοια περίπτωση ήταν το τείχος του Βερολίνου με εκείνο της Λευκωσίας. Όμως με την διαφορά, πως το τελευταίο υψώνεται ακόμη στην ΕΟΚ/πρωτεύουσα Λευκωσία.
Είστε αισιόδοξος πως θα πέσει σύντομα;
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου ως υπουργός εξωτερικών είχε παρουσιάσει μια συμφιλιωτική πολιτική. Αυτό όμως έχει αλλάξει εν τω μεταξύ. Η Τουρκία έγινε επιθετική σε όλες τις κατευθύνσεις. Αλλά είμαι πεπεισμένος πως το Κυπριακό μπορεί να ενταχθεί και να λυθεί μέσα σε ένα πακέτο κοινών ευρωτουρκικών λύσεων που αφορούν και το προσφυγικό και τρομοκρατικό κ.τ.λ.
Θα θέλει κάτι τέτοιο ο Ερντογάν; Έχει αλλάξει πάρα πολύ την στάση του τα τελευταία χρόνια;
Ένας άλλος ήταν ο Ερντογάν ως δήμαρχος Κωνσταντινουπόλεως, άλλος ως πρωθυπουργός , άλλος τώρα ως Πρόεδρος της Τουρκίας. Αλλά μη ψάχνουμε τις αιτίες για αυτό μόνο σε εκείνον, αλλά και στην αδυναμία και υποχωρητικότητα των Ευρωπαίων.
Ας υποθέσουμε να επανενωθεί η μαρτυρική Κύπρος. Θα γυρίσουν οι διωχθέντες από τον Βορρά στις εστίες τους;
Οι πιο ηλικιωμένοι, που θυμούνται ακόμη τα μέρη τους θα το πράξουν σίγουρα. Επίσης αρκετοί νέοι θέλουν να ξαναχτίσουν τα σπίτια των προγόνων τους στον Βορρά. Και εγώ θέλω με την γυναίκα μου να ξεκινήσουμε από την αρχή την ζωή μας. Το βασικό όμως είναι το δικαίωμα επιστροφής. Αυτό πρέπει να εξασφαλισθεί για όλους. Μόνο τότε η Κύπρος θα γίνει ένας προμαχώνας της Ευρώπης, της Δημοκρατίας, της Ευσταθείας και του Πολιτισμού μέσα σε μια περιοχή, που έχει τόσο ανάγκη απ αυτές τις αξίες.
Οι θρησκευτικοί ηγέτες της Κύπρου, με αρχή τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β και τον Μουφτή των κατεχομένων, αλλά μαζί τους και οι επίσκοποι των Μαρωνιτών και Αρμενίων, οι Λατίνοι και Προτεστάντες καταβάλλουν από καιρό προσπάθειες για καινούργια προσέγγιση των Κυπριακών κοινοτήτων επί διαθρησκευτικής βάσεως. Εκκλησίες στα τουρκοκρατούμενα διορθώνονται και ξανά ανοίγουν, το ίδιο συμβαίνει με τζαμιά εις τον ελεύθερο νότο. Επίσης γίνονται αλλεπάλληλα προσκυνήματα στις γιορτές χριστιανών και Μουσουλμάνων. Βοηθάνε αυτά τα βήματα καλής θελήσεως και στην γενική λύση του Κυπριακού.
Σίγουρα πρόκειται για ελπιδοφόρες κινήσεις. Το μοναστήρι του Αγίου Ανδρέα στη Καρπασίου αναστηλώνεται και στην γιορτή του Αγίου Μάμαντος στη κατεχόμενη Mόρφου ξαναπηγαίνουν οι εκδιωχθέντες ελληνοορθόδοξοι μια φορά τον χρόνο. Αλλά αυτά τα ευχάριστα βήματα είναι πολύ λίγα και όχι πάντα αποτελεσματικά. Ο Άγιος Γεώργιος ο Εξορινός στην Αμμόχωστο π.χ. βρίσκεται απομακρυσμένα στην παλαιά πόλη, δεν είναι ενοριακός ναός. Πρέπει ακόμη πολλά να αλλάξουν, να μετατραπεί το γενικά εχθρικό κλίμα προς το καλύτερο.
Η κατάσταση των Μαρωνιτών στην περιοχή της Κορμακίτης είναι καλύτερη από τους Ελληνοκυπρίους Ορθοδόξους;
Ναι, διότι δεν εκδιώχθησαν αμέσως από τις εστίες τους. Φύγανε σιγά σίγα για πρακτικούς λόγους παιδείας και εργασίας στην ελεύθερη Λευκωσία. Κινούνται όμως ελεύθεροι ανάμεσα από την πρωτεύουσα και τα κατεχόμενα χωριά τους, όπως την Κορμακίτη και αλλά. Έχουν όμως τα ίδια φρονήματα με τους Ελληνοκυπρίους και δεν χωρίζονται από μας.
Ας υποθέσουμε να επανενωθεί η μαρτυρική Κύπρος. Θα γυρίσουν οι διωχθέντες από τον Βορρά στις εστίες τους;
Οι πιο ηλικιωμένοι, που θυμούνται ακόμη τα μέρη τους θα το πράξουν σίγουρα. Επίσης αρκετοί νέοι θέλουν να ξαναχτίσουν τα σπίτια των προγόνων τους στον Βορρά. Το βασικό όμως είναι το δικαίωμα επιστροφής. Αυτό πρέπει να εξασφαλισθεί για όλους. Μόνο τότε η Κύπρος θα γίνει ένας προμαχώνας της Ευρώπης, της Δημοκρατίας, της ευσταθείας και του πολιτισμού μέσα σε μια περιοχή, που έχει τόσο ανάγκη απ αυτές τις αξίες.
