Παρ’ όλο που η πλειοψηφία των ασθενών αρχικά έχει εντοπισμένη νόσο η οποία μπορεί να ιαθεί με χειρουργική εξαίρεση, ποσοστό 2–5% παρουσιάζεται με εξ αρχής μεταστατική νόσο, ενώ ορισμένοι άλλοι που αρχικά είχαν τοπική νόσο τελικά θα υποτροπιάσουν συστηματικά, με τον κίνδυνο να μεγιστοποιείται όσο αυξάνει το βάθος διήθησης του νεοπλάσματος ή εάν υπάρχουν διηθημένοι επιχώριοι λεμφαδένες.
Τα παραπάνω ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Μαρίνος Τσιατάς, Παθολόγος-Ογκολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, στην θεματική ενότητα, για την ανοσοθεραπεία στο μελάνωμα, κατά την διάρκεια Επιστημονικής Ημερίδας για την Ανοσο-ογκολογία, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Καρκινοπαθών – Εθελοντών – Φίλων – Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.», τη Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου στον Πολυχώρο IANOS.
Η αντιμετώπιση της μεταστατικής νόσου είναι παρηγορητική, τονίζει ο κ. Τσιατάς και συνεχίζει:
Μέχρι πρόσφατα, οι θεραπευτικές επιλογές περιελάμβαναν τη χημειοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία με ιντερλευκίνη-2 (IL-2), η οποία σε λίγους επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να προσφέρει παρατεταμένη, ελεύθερη νόσου επιβίωση. Τα τελευταία έτη, η διαλεύκανση των μοριακών μονοπατιών που διέπουν το κακόηθες μελάνωμα και η ανάπτυξη στρατηγικών άρσης της προκαλούμενης από τον όγκο ανοσοδιαφυγής και ανοσοκαταστολής έχουν δώσει ώθηση στη θεραπευτική του μεταστατικού μελανώματος, με τα αποτελέσματα να είναι ήδη απτά στην κλινική πράξη.
Το ενδιαφέρον για την ανοσοθεραπεία στην αντιμετώπιση του μελανώματος υφίσταται ήδη από τη δεκαετία του 1980.
Η χορήγηση ιντερφερόνης-α μετά από χειρουργική εξαίρεση ως επικουρική (adjuvant) θεραπεία αποτελεί το “standard of care” για ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για υποτροπή της νόσου. Ως προς τη μεταστατική νόσο, η HD IL-2 αποτελούσε μέχρι πρόσφατα την καλύτερη επιλογή για ασθενείς σε καλή γενική κατάσταση, καθώς οδηγούσε σε ανταποκρίσεις της τάξης του 15–20%, με τις μισές περίπου από αυτές να διαρκούν πολλά έτη.
Μειονέκτημα της συγκεκριμένης μεθόδου αποτελεί η σημαντική τοξικότητα, η οποία, παθοφυσιολογικά, οφείλεται στο σύνδρομο τριχοειδικής διαφυγής που προκαλείται από την IL-2 και κλινικά εμφανίζεται με πυρετό, πτώση αρτηριακής πίεσης, οιδήματα, ολιγουρία, νευροτοξικότητα, αρρυθμίες και δύσπνοια. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια την ανάγκη χορήγησης της HD IL-2 σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) από προσωπικό με εμπειρία στη χορήγησή της. Προσπάθειες για βελτίωση των αποτελεσμάτων της HD IL-2 με χορήγηση λεμφοκυττάρων τα οποία διηθούν τον όγκο (tumor infiltrating lymphocytes, TILs), με ή χωρίς προηγηθείσα χημειοθεραπεία καταστροφής των λεμφοκυττάρων (lymphodepletion), ήταν ενθαρρυντικές.
Παρά τις τεχνικές δυσκολίες και τη διαθεσιμότητα σήμερα και άλλων θεραπευτικών επιλογών, η HD IL-2 εξακολουθεί να συνιστάται ως αρχική αντιμετώπιση σε επιλεγμένους ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα.
Συνδυασμένη ανοσοθεραπεία
Ο όρος double immune checkpoint inhibition αφορά στο συνδυασμό αντισωμάτων κατά του CTLA-4 και του PD-1/PD-L1. Το θεωρητικό πλεονέκτημα έγκειται στο γεγονός ότι, καθώς προκαλούν άρση της ανοσοκαταστολής μέσω διαφορετικών στόχων, ενδεχομένως να έχουν αθροιστική ή και συνεργική δράση όταν συγχορηγούνται. Σε μια μελέτη φάσης Ι, η νιβολουμάμπη και η ιπιλιμουμάμπη χορηγήθηκαν ταυτόχρονα ή διαδοχικά. Η ταυτόχρονη θεραπεία συνδυάστηκε με ένα ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης της τάξης του 40%, έναντι 20% της διαδοχικής, με τις περισσότερες ανταποκρίσεις να είναι μεγάλης διάρκειας.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη δραστικότητα συνοδεύεται και από μεγαλύτερη τοξικότητα. Ο σχετικός συνδυασμός αποτελεί αντικείμενο μιας μελέτης φάσης ΙΙΙ που αναφέρθηκε παραπάνω (NCT01844505) και μιας μελέτης φάσης ΙΙ (NCT01927419).
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, είναι προφανές ότι η αποκρυπτογράφηση των μοριακών μηχανισμών που εμπλέκονται στη βιολογία του μελανώματος έχει οδηγήσει σε μια πραγματική έκρηξη ανακάλυψης νέων δραστικών παραγόντων για τη συγκεκριμένη νόσο.
Στο άμεσο μέλλον αναμένεται να βελτιστοποιηθεί η κλινική εφαρμογή των καινοτόμων θεραπειών, με αποτέλεσμα το μελάνωμα να αποτελέσει πράγματι το πρότυπο της εξατομικευμένης ογκολογικής θεραπείας, όπως είχαν προβλέψει πριν από 4 έτη οι Smalley και Sondak52 σε άρθρο σύνταξης στο New England Journal of Medicine, και το μεταστατικό μελάνωμα από ταχέως θανατηφόρο πιθανόν να μετατραπεί σε χρόνιο νόσημα.
πηγή: onmed.gr
