Το αφιέρωμα αποτελεί φόρο τιμής στους ξεχωριστούς ανθρώπους με την έντονη προσωπικότητα, που διετέλεσαν Πρόεδροι της "Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών" από το 1934 έως σήμερα και συνέβαλλαν με τις γνώσεις, τις ιδέες και τις επιλογές τους στην εξέλιξη και στην πορεία, όχι μόνο του αρχαιότερου λογοτεχνικού σωματείου της χώρας, αλλά και στη νεώτερη και σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Τάκης Αδάμος
Ο Τάκης Αδάμος γεννήθηκε το 1914 στο χωριό Πυρσόγιαννη της Ηπείρου.
Τέλειωσε την Παιδαγωγική Ακαδημία, αλλά ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες διηγήματα και μελέτες για λογοτεχνικά ζητήματα.
Στα 1957 τύπωσε τη συλλογή διηγημάτων «Απλοί Άνθρωποι». Το 1965 κυκλοφόρησε η μελέτη: «Το λαϊκό Τραγούδι της Αντίστασης» Το διήγημα που δημοσιεύουμε περιλαμβάνεται στη συλλογή «Οι δρόμοι της ζωής».
Πέθανε παραμονές Χριστουγέννων του1991.
Η ζωή του ένα επαναστατικό τραγούδι
Η γνωριμία με τις ζωές διαλεχτών ανθρώπων, ανθρώπων που η ζωή τους αποτελεί πηγή έμπνευσης και παράδειγμα προς μίμηση για τις μεταγενέστερες γενιές, είναι πολύ ευκολότερη, αν αυτοί οι διαλεχτοί άνθρωποι έχουν αφήσει έργο γραπτό, όπως ο Τάκης Αδάμος. «Βάζοντας μέσα σου ένα σκοπό, δικαιώνεις την ύπαρξή σου», ήταν τα πλέον χαρακτηριστικά του λόγια, με τον εξίσου χαρακτηριστικό τρόπο έκφρασής του. Ο Τάκης Αδάμος, που «έφυγε» από κοντά μας παραμονές Χριστουγέννων 1991, δικαίωσε με το παραπάνω την ύπαρξή του, αν ήθελε - με τα δικά του λόγια πάλι - «να προσθέσει ένα λιθαράκι για κάτι καλύτερο στην κοινωνία». Μόνο που αυτό το λιθαράκι δεν ήταν λιθαράκι, αλλά ο ογκόλιθος του τιτάνιου έργου της Εθνικής Αντίστασης, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, της παρανομίας, των φυλακών, των βασανιστηρίων, της προσφυγιάς στις φιλόξενες σοσιαλιστικές χώρες και, γενικά, η ακατάπαυστη δουλειά για τα ανώτερα ιδανικά, που είχε υιοθετήσει ποτέ η ανθρωπότητα, τα ιδανικά της χειραφέτησής της, το ιδανικό του εξανθρωπισμού της, με το πέρασμα από την προϊστορία στη (σοσιαλιστική) ιστορία.
Ο Τάκης Αδάμος άφησε για τις επόμενες γενιές μια πολύτιμη παρακαταθήκη με την ανεξίτηλη μορφή του γραπτού λόγου. Στο έργο αυτό, ξεπροβάλλει επιβλητικά η ικανότητά του να δέσει την έμπρακτη ζωή του αυθεντικού αγωνιστή με τον πνευματικό, ιδιαίτερα λογοτεχνικό τρόπο έκφρασης και καταγραφής ιστορικών, κοινωνικών καταστάσεων, μεταπλασμένων στην παραστατική γραφή του συγγραφέα - αγωνιστή. Οι πρωταγωνιστές πάντα οι λεγόμενοι «ανώνυμοι», οι οποίοι μέσα στη μεγάλη θύελλα του απελευθερωτικού αγώνα, όταν η ιστορία ξαφνικά προχωράει με ιλιγγιώδη ταχύτητα κάνοντας άλματα μπροστά, μετατρέπονται σε επώνυμους συνειδητούς δρώντες στο προσκήνιο της ιστορίας. Γιατί η Εθνική Αντίσταση, όπως έγραφε σε μια από τις Επιφυλλίδες του στο «Ριζοσπάστη», μιλώντας για τη λαϊκή Μούσα στην Αντίσταση, «δεν ήταν μόνο μια μαζική -η πιο μαζική- εθνική αγωνιστική ανάταση. Ήταν κι ένα παλλαϊκό σχολείο πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης. Το πνεύμα της - το πνεύμα της αυταπάρνησης και της θυσίας για την εθνική λευτεριά - η πίστη στις δυνάμεις της και στο φωτεινό μέλλον της πατρίδας και το μίσος για τη σκλαβιά, τη βία και την εκμετάλλευση, έγιναν παλλαϊκά βιώματα, που διαπότισαν ως τα κατάβαθα τη συνείδηση του λαού». Τραβήξανε ψηλά. «-Είσαι κομμουνιστής; -Είμαι. -Μετανιώνεις; -Όχι. Αυτό όλο κι όλο. Ύστερα... μουσκέτο! Δεν μπορείς να παραπονεθείς για τίποτα. Το αμερικάνικο πραχτικό πνεύμα έκανε πράματα και θάματα στην πατρίδα της Δημοκρατίας!..».
Το παραπάνω μικρό απόσπασμα από το διήγημα «Ο όρκος του Μακρή» από τη συλλογή «Για μια άσπρη μέρα», που διαδραματίζεται στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, είναι δείγμα της λακωνικής ρεαλιστικής γραφής του Τάκη Αδάμου, αναφερόμενου στην εποχή του «ρετσινόλαδου και της παγοκολόνας...». Όσο πιο ανείπωτα φρικτή η πραγματικότητα, τόσο πιο σύντομη, σχεδόν κοφτή, η ροή της διήγησης μπάζει τον αναγνώστη, που δεν τα έχει ζήσει, στην κόλαση αυτής της πραγματικότητας. Δεν τον αφήνει, όμως, εκεί. Από μέσα από τα μπουντρούμια της φρίκης ξεπροβάλλει, σε μια τέλεια αντίθεση, ό,τι πιο όμορφο, ηρωικό και ανώτερο μπορεί να υπάρχει. Υψώνεται η εξαίσια μορφή της Μαρίνας, που στο πρόσωπό της συμπυκνώνεται και συμβολίζεται όλο το σθένος και ο ηρωισμός της λαϊκής αντίστασης και κάνει θρύψαλα όλες τις προκαταλήψεις, όλη την εικόνα της γυναικείας κατωτερότητας, που οι κοινωνίες σε μια πορεία πολλών αιώνων προσπαθούσαν να περάσουν σαν εκ φύσεως δοσμένη. Η Μαρίνα θυσιάζεται αφήνοντας άφωνους τους βασανιστές της, οι οποίοι σαν «υπερασπιστές της πατρίδας, θρησκείας και οικογένειας», προσπάθησαν να λυγίσουν την κομμουνίστρια, την ανελέητη εχθρό των κατεστημένων αντιλήψεων μη διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν ακόμα και το μικρό της παιδί «εναντίον» της. Η εξαιρετικά σύντομη, σχεδόν κοφτή, έντονα παραστατική αφήγηση του Τάκη Αδάμου, μας δίνει μια θέση μέσα στα γεγονότα. Είμαστε δίπλα στους φυλακισμένους, βιώνουμε όλη τη μαρτυρική πορεία τους και γινόμαστε μάρτυρες της εσωτερικής τους δύναμης. Και στα δικά μας αυτιά ηχεί η φωνή της Μαρίνας στο διάδρομο των φυλακών: «Γεια σας, σύντροφοι!.. Κρατάτε το χαράκωμα!...». Μαζί... όλοι μαζί. Εργάτες, αγρότες όλου του κόσμου! Της λευτεριάς και της δουλειάς. Μαζί ας ενωθούμε, μαζί, όλοι μαζί, να διώξουμε το μαύρο κατακτητή... Η αδικία να λείψει απ' τον κόσμο, να χαθεί να ζούμε μια χαρούμενη ζωή. Και το «... θέλουμε λεύτερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά...». Μέσα σ' αυτούς τους παραπάνω στίχους, συμπυκνώνονται δύο από τις πιο σημαντικές πλευρές του λαϊκού αντιστασιακού αγώνα: Η συλλογικότητα και ο διεθνισμός. Γι' αυτό το λόγο ο Τάκης Αδάμος, στην αρθρογραφία του για τη λαϊκή Μούσα στην Αντίσταση, είχε σταθεί ιδιαίτερα σ' αυτές τις δύο πλευρές. «Ο λαός, δηλαδή, όπως φανερώνουν τα τραγούδια του, προεκτείνει τους σκοπούς του αγώνα του πέρα από τα όρια της εθνικής απελευθέρωσης. Ποθεί κι επιδιώκει, μαζί με την εθνική λευτεριά, να πραγματοποιήσει και την κοινωνική αναγέννηση της πατρίδας». Για μερικά χρόνια, ο πρωταγωνιστικός ρόλος στην ιστορία είχε περάσει πια στα χέρια τού μέχρι τότε περιφρονημένου πλήθους. Ο λαός είχε αναλάβει την πορεία της χώρας μέσα σ' ένα κλίμα συλλογικό, μέσα σ' ένα συγκλονιστικό, ανατρεπτικό «μαζί, όλοι μαζί». Φαινόμενο σπάνιο στην ιστορία της ανθρωπότητας και όποτε εμφανίζεται, οι κυρίαρχοι ανατρέχουν στις πιο κτηνώδεις μεθόδους καταστολής, για να ξεριζώσουν αυτό το γι' αυτούς φοβερό «σαράκι» της λαϊκής ενότητας, το σημάδι των καιρών, αυτήν την ανατριχιαστική, για τους κυρίαρχους, προειδοποίηση, ότι πρέπει να αδειάσουν τη γωνιά και να πάρει τη θέση τους το νέο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, το σοσιαλιστικό.
Ο Τάκης Αδάμος στα γραπτά του πραγματεύτηκε, με τρόπο εκλαϊκευμένο, μια πλούσια θεματολογία, ιδεολογική, πολιτική, ιστορική και λογοτεχνική. Τα έργα του είναι διαποτισμένα από αγάπη και στοργή για τους ανθρώπους, που «δεν κάνουν θόρυβο», γι' αυτό το ανεκτίμητο ανθρώπινο υλικό, στο οποίο ακουμπάει η ιστορική πρόοδος, γι' αυτούς που «δε φαίνονται», ή με άλλα λόγια, για την - τα μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα - αφανή κινητήρια δύναμη της ιστορίας.
Ο ρόλος της διανόησης
Δε σημαίνει, όμως, ότι παράβλεπε τα πρωτοπόρα πνεύματα, το ρόλο των διανοουμένων, πόσο μάλλον των προσωπικοτήτων στην ιστορία. Έτσι, αφιέρωσε ένα βιβλίο σε πέντε διαλεχτές μορφές του πνεύματος και των γραμμάτων «Πνευματικές Γνωριμίες». Οι πέντε γνωριμίες της επιλογής του ήταν οι Μάρκος Αυγέρης, Έλλη Αλεξίου, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Θέμος Κορνάρος και Γιώργος Κοτζιούλας. Η προσωπική γνωριμία, η εξιστόρησή της, αποσπάσματα από τα έργα τους, αποφθέγματα άλλων μεγάλων του πνεύματος και των γραμμάτων για τα διαλεχτά αυτά πρόσωπα συγχωνεύονται σε ένα σύνολο, τόσο απλά και γλαφυρά σμιλευμένο και διατυπωμένο, τόσο εκλαϊκευμένο, που ο κάθε αναγνώστης κάνει ξεκούραστα τη γνωριμία μαζί τους, μέσα από την προσιτή για όλους γραφή του Τάκη Αδάμου. Ακόμη μια άλλη ανεκτίμητης αξίας προσφορά είναι οι δύο τόμοι για την ελληνική λογοτεχνία: Η λογοτεχνική κληρονομιά μας, Α’ -Πεζογράφοι, για τους Κ. Παπαδιαμάντη, Α. Καρκαβίτσα, Γ. Ξενόπουλο, Δ. Βουτυρά, Γ. Θεοτόκη, Κ. Χατζόπουλο και Β’ -Ποιητές, για τους Διονύσιο Σολωμό, Κωστή Παλαμά, Άγγελο Σικελιανό και Κώστα Βάρναλη. Στον πρόλογο, στον τόμο για τους ποιητές, ο συγγραφέας θα πει τα εξής χαρακτηριστικά: «Η αξιοποίηση της λογοτεχνικής, γενικότερα της πνευματικής, κληρονομιάς είναι από τα σοβαρότερα πολιτιστικά προβλήματα που έχει ν' αντιμετωπίσει κάθε λαός και κάθε τόπος. Γιατί, όσο είναι αλήθεια πως δεν μπορεί να πάει κανείς μπροστά, κοιτάζοντας προς τα πίσω, άλλο τόσο αληθεύει και πως χωρίς ρίζες κανένα δέντρο δεν μπορεί να βγάλει φύλλα και κλαριά και να δέσει καρπό. Έτσι, η αξιοποίηση κάθε προοδευτικού στοιχείου από την πνευματική παράδοση αποτελεί τη σταθερή κι ελπιδοφόρα βάση, που πάνω της θα μπορέσει να στηριχτεί το καινούριο πνευματικό οικοδόμημα».
Σχεδόν όσο τίποτ' άλλο, τον Τάκη Αδάμο τον απασχολούσε η ελληνική γλώσσα και η πορεία της. Ένα αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του θα ήταν ελλιπές, χωρίς να σταθούμε σ' αυτήν την πτυχή της δραστηριότητας και της προσωπικότητάς του. Ανήσυχος πολύ για τις εξελίξεις, που προέβλεπε στα πλαίσια της αντιλαϊκής πολιτικής, δεν έπαψε να προειδοποιεί, επισημαίνοντας το αδιέξοδο των δύο ακραίων τάσεων, οι οποίες ταλαιπωρούσαν την ελληνική γλώσσα: Το πνεύμα του «λογιοτατισμού» με τη στείρα αρχαζουσα, που καλλιεργεί το γλωσσικό ναρκισσισμό και τον προγονόπληκτο εθνικισμό και την αναρχολαϊκίστικη αντίληψη σχετικά με τη γλώσσα. Η μία τάση γεννάει και τροφοδοτεί συνεχώς την άλλη και η πραγματικά δημιουργική γλωσσική ανάπτυξη συνθλίβεται ανάμεσα σ' αυτές τις δυο στρεβλώσεις. Σ' ένα δοκίμιό του ο Τάκης Αδάμος τονίζει: «Η επιβίωση του "λογιοτατισμού" στάθηκε, κοντά στ' άλλα, μια από τις βασικές αιτίες που συνεχίστηκε η διγλωσσία στη δημόσια ζωή και που είχε ολέθριες συνέπειες για τη μόρφωση των λαϊκών μαζών, την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του εθνικού πολιτισμού». Αν έβλεπε σήμερα τον «καινούριο εχθρό», που προσθέτει μια νέα διάσταση στο γλωσσικό ζήτημα, δηλαδή τη διείσδυση της αγγλικής και τις ενδεχόμενες επικίνδυνες αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας της «ισχυρής Ελλάδας», υπεύθυνης και για το αναρχολαϊκίστικο χάος με τα διάσπαρτα «αγγλικούλια» στη σημερινή ομιλούμενη ελληνική, ιδίως στις νεότερες ηλικίες, σίγουρα θα γινόταν σφοδρός πολέμιος των νέων, εκσυγχρονισμένων μορφών ραγιαδισμού, πόσο μάλλον στα ευρωπαϊκά πλαίσια (ήταν κάποια χρόνια και ευρωβουλευτής).
Ένας παλαιός συναγωνιστής του Τάκη Αδάμου είχε αναρωτηθεί κάποτε, αν θα μπορούσαν να διεξαχθούν λαϊκοί αγώνες χωρίς «Αδάμους». Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι χωρίς αυτούς ζήτημα είναι αν η χώρα θα είχε καν εθνική οντότητα. Σίγουρο είναι ότι χρειάζεται αυτό το πνεύμα του πολύπλευρου και ακέραιου αγωνιστή, του «ενόπλου» μαχητή σε κάθε τύπο αγώνα, όπως το ενσάρκωνε ο Τάκης Αδάμος, του συνεχιστή της πνευματικής και αγωνιστικής κληρονομιάς του τόπου.
Ο Τάκης Αδάμος, διετέλεσε Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών από το 1989 μέχρι και το 1990.
Γιώργος Καρανικόλας
Γεννήθηκε στο Μαρμάρι της Εύβοιας το 1918 και ήταν το πρώτο από τα έξι παιδιά του Δημήτρη Καρανικόλα και της Βασιλικής Παπανδρέου.
Ο πατέρας του, κατάγονταν από το χωριό ποταμιά της Θάσου. Ήταν τελωνειακός, δάσκαλος της Βυζαντινής και μιλούσε εννέα γλώσσες. Αντάρτης του Μακεδονικού Αγώνα αλλά και Βασιλόφρονας του Λαϊκού Κόμματος, ο οποίος όμως έπειτα από την κατοχή ψήφιζε συνειδητά ΕΔΑ διαμαρτυρόμενος για τις διώξεις των παιδιών του. Πέθανε το 1967.
Η μητέρα του, ήταν από το Μαρμάρι. Δισέγγονη του αγωνιστή του 1821 καπετάν Αντώνη Γκίκα, ο οποίος υπήρξε πρωτοπαλίκαρο του «Λιονταριού της Εύβοιας» Νικολάου Κριεζώτη. Εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην Αθήνα, συγκεκριμένα στο Γαλάτσι, το 1923. Τελείωσε το 8ο Γυμνάσιο και τη Νομική Σχολή της Αθήνας. Η Κατοχή, η φυλάκισή του και η υποτίμηση της αξίας του πτυχίου στάθηκαν αιτίες να μη γίνει δικηγόρος.
Από νεαρή ηλικία τον τράβηξε η δημοσιογραφία, η λογοτεχνία και η ιστορική έρευνα. Εργάστηκε στις ημερήσιες αθηναϊκές εφημερίδες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ, ΝΕΟΣ ΑΝΕΝΔΟΤΟΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ και ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, στην εβδομαδιαία ΑΓΡΟΤΙΚΗ, στις επαρχιακές ΕΥΒΟΙΑ, ΚΑΒΟΝΤΟΡΟΣ και ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, στα περιοδικά ΕΥΒΟΪΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΕΛΛΑΔΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ και στα λογοτεχνικά έντυπα ΚΡΙΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ και ΙΩΛΚΟΣ.
Με τις φροντίδες του θείου του, κορυφαίου γιατρού από τα Στύρα, Δημήτρη Ορφανού - ιδρυτή του ΤΣΑΥ και προέδρου του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) - διορίστηκε στο ΤΣΑΥ, το 1937. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1946, απολύθηκε, για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση. Με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης αποκαταστάθηκε βαθμολογικά και συνταξιοδοτικά.
Στα χρόνια της Αντίστασης υπήρξε δημιουργός και πρώτος Γραμματέας του ΕΑΜ Γαλατσίου και από τους τρεις πρώτους ιδρυτές του ΕΑΜ Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου. Επίσης, ήταν μέλος της Κεντρικής Πανυπαλλικής Επιτροπής (ΚΠΕ) και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Καταναλωτικών Συνεταιρισμών.
Έπειτα από την καταδίωξή του και επικήρυξή του κατέφυγε στα λεύτερα βουνά της πατρίδας του και διετέλεσε μέλος της Τριμελούς Γραμματείας του ΕΑΜ Εύβοιας, ως υπεύθυνος Τύπου και Διαφώτισης της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ Εύβοιας, εκδίδοντας τα παράνομα αντιστασιακά έντυπα της περιοχής. Στην περίοδο αυτή έγινε μέλος του ΚΚΕ.
Αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά, συλλαμβάνεται στις 3 Μαρτίου 1945, στη Νέα Αρτάκη, της Εύβοιας. Το κακουργιοδικείο της Θήβας τον καταδικάζει σε 20ετή κάθειρξη. Το 1952 βγήκε από τη φυλακή με το αιτιολογικό της «ανήκεστης βλάβης», για τα μάτια του και στα τέλη του ίδιου χρόνου βγήκε οριστικά με χάρη, που του απονεμήθηκε. Το 1965 ήταν ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Πρώτου Παμποντιακού Φεστιβάλ, το οποίο οργάνωσε η κοινότητα Ελληνικού, υπό την αιγίδα του τότε υπουργού Εσωτερικών Ηλία Τσιριμώκου.
Το 1966 ανέλαβε τη διεύθυνση της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Αττικής (ΤΕΔΚΝΑ) και ήταν υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων. Απολύθηκε αμέσως μετά την κατάλυση της Δημοκρατίας από τη χούντα των συνταγματαρχών. Το 1959 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο. Ήταν η μελέτη με τίτλο «Ο εκπαιδευτικός όμιλος και η σημασία του στην νεοελληνική αναγέννηση». Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε το «Κιλελέρ». Το 1975 κυκλοφόρησε συμπληρωμένη η δεύτερη έκδοση, το 1980 η τρίτη και το 1983 η τέταρτη.
Ο Γιώργος Καρανικόλας έγραψε άλλα 13 βιβλία ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου:
1. ΝΟΘΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1843 - 1961 (Εκδόθηκε το 1963 και η Β΄ έκδοση το 1973)
2. ΚΑΛΑΜΑΚΙ (1966)
3. ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ (1971 και 1977)
4. ΝΟΘΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1961 (1974)
5. ΡΑΣΟΦΟΡΟΙ ΣΥΜΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ (Τρεις εκδόσεις το 1976 και η τέταρτη το 1983)
6. Η ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ (1977)
7. ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΘΕΜΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ (1978)
8. ΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΚΛΗΡΙΚΩΝ (1979 & 1987)
9. ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ - ο ποιητής του χρέους και της αντίστασης Δοκίμιο (1980)
10. ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΕΙΣ Κριτικά δοκίμια - (1983)
11. ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ ΛΑΟΥ (1985)
12. ΤΟΤΕ… ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ Αφηγήματα - (1994)
13. ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ (1995)
Έχει τιμηθεί, για τη συμβολή του στη σύσφιξη των ελληνοβουλγαρικών πνευματικών σχέσεων, με ιδιαίτερες διακρίσεις από το Κρατικό Συμβούλιο της Λ. Δ. της Βουλγαρίας και την Ένωση Βουλγάρων Συγγραφέων.
Τιμητικές διακρίσεις του απονεμήθηκαν από το Πανεπιστήμιο του Λέτσε (Κάτω Ιταλία) και το Δήμο Αθηναίων.
Από το 1983 εκλέγονταν συνεχώς στο Δ. Σ. της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και την περίοδο 1991 - 1992 διετέλεσε πρόεδρός της.
Γιάννης Καραβίδας
Ο Γιάννης Καραβίδας γεννήθηκε στη Μικρή Γότιστα Ιωαννίνων το 1934. Έκτος στη σειρά από τα οχτώ παιδιά μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας μεγάλωσε με πολλές στερήσεις που σημάδεψαν αδρά τη ζωή του, πολύ περισσότερο όταν αυτές οξύνθηκαν μέσα στο κλίμα της κατοχής με όλες τις μετέπειτα επιπτώσεις της.
Ωστόσο, βιώνοντας τις όποιες οδυνηρές καταστάσεις, τόσο σαν παιδί όσο και σαν έφηβος, οξύνθηκε μέσα του και η αγωνιστική του διάθεση, η θέληση του να παλέψει για ένα δίκαιο και ειρηνικό κόσμο. Η θέλησή του αυτή εκφράζεται άμεσα ή έμμεσα μέσα από το έργο του γενικά και ταυτόχρονα, υλοποιείται σε μια καθημερινή πρακτική.
Στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, έμαθε τα πρώτα γράμματα, όμως αποφοίτησε στα Γιάννινα, όπου στη συνέχεια σπούδασε παιδαγωγικά ως οικότροφος στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς για να πάρει το πτυχίο του εκπαιδευτικού το 1957.
Μετά τη στρατιωτική του θητεία άσκησε το εκπαιδευτικό του λειτούργημα σε σχολεία της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Αττικής μεταγγίζοντας στους μαθητές του πνεύμα κοινωνικής δικαιοσύνης κι αγωνιζόμενης ελπίδας για το ποθούμενο καλύτερο αύριο του κόσμου. Στο μεταξύ, έγγαμος με την Αθηνά Μπανιά η οποία του συμπαραστάθηκε στο έργο του, τον στήριξε επάξια στη ζωή κι αφού του χάρισε, παράλληλα στο διάβα του χρόνου, μια κόρη, ένα γιο και 3 εγγόνια, «έφυγε» απ’ τη δική της τη ζωή κατά πως θέλησε η κοινή και σκληρή μοίρα των ανθρώπων.
Ο Γιάννης Καραβίδας με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε από μαθητής ακόμα του Δημοτικού Σχολείου, γράφοντας ποίηση. Ποιήματά του άρχισαν να δημοσιεύονται από τα πρώτα γυμνασιακά του χρόνια. Το 1965 εμφανίζεται επίσημα στα Γράμματα με την ποιητική του συλλογή «Σπίθες στο μάρμαρο» για ν’ ακολουθήσουν οι εξής:
«Ίχνη στο μαύρο και στο άσπρο» (1971), «Ημερολόγιο εξόδου» (1973), «Μέρες της ιστορίας μας» (1975), «Poesie» (1977), «Ο άλλος ήλιος» (1978), «Τα παιδιά του 1979 μ.Χ.» (1979), «Διασταυρώσεις» (1981), «Διασταυρώσεις β’» (1985), «Κυπριακοί απόηχοι» (1988), «Ποιήματα 1965-1985» (1994), «Ένας ήλιος νυκτόβιος» (1997), «Σπορά στην άσφαλτο» (2001).
Επίσης, τύπωσε σε βιβλία του τα εξής κριτικά δοκίμια: «Ο ποιητής Φοίβος Δέλφης» (1972), «Το πολυτεχνείο στην ποίηση της Λιλής Ιακωβίδη» (1976), «Λιλή Ιακωβίδη η ποιήτρια της νιότης» (1978), «Ο γνήσιος ανθρωπισμός στην ποίηση του Θαλή Ρητοριδη» (1980), «Φυσιολατρία και ανθρωπιά μέσα από τα γιαννιώτικα σονέτα και τους λυρικούς στοχασμούς του Γιώργου Βρέλλη» (1982), «Η ποιητική πορεία του Βασίλη Κραψίτη» (1984), «Η διαλεκτική της ειρήνης στην ποίηση του Γιώργου Κουλούκη» (1990), «Η Ναταλία Αποστολοπούλου και η γυναίκα της αντίστασης» (1999), «Νίκη Κακαβά Γαρίδη η ποιήτρια της όψιμης τόλμης» (2000).
Ο Γιάννης Καραβίδας έγραψε ακόμη πολλά άρθρα και κριτικά σημειώματα σ’ εφημερίδες και περιοδικά, έκανε παρουσιάσεις λογοτεχνών και διαλέξεις και συνεργάστηκε για μια περίπου δεκαετία ως κριτικός λογοτεχνικών βιβλίων με την εφημερίδα «Ριζοσπάστης». Διαθέτει επίσης ανέκδοτο ποιητικό, δοκιμιακό και πεζογραφικό έργο.
Ποιήματα του Γιάννη Καραβίδα μεταφράστηκαν στα ιταλικά, γαλλικά, πολωνικά και ουγγρικά. Ο Ούγγρος νεοελληνιστής Kalman Szabo, κατατάσσοντας το Γιάννη Καραβίδα στη γενιά του ’60 τον συμπεριλαμβάνει στο βιβλίο του «Βυζαντινή και νεοελληνική λογοτεχνία». Γενικά το έργο του αναφέρεται σ’ ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, σε βιβλία ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ανθολογείται σε δικές μας και ξένες ανθολογίες.
Ο Γιάννης Καραβίδας διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών το 1992 και έχει τύχει πολλών άλλων τιμητικών διακρίσεων.
Από την εργασία του Γεωργίου Σταυράκη
«Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και η διαχρονική της πορεία».
